Evropski muslimani moraju prestati djelovati u izolaciji

Autor: Tarik Ramadan 

Rastuće prisustvo muslimana u Evropi postalo je važno pitanje za sve evropske zemlje. Brojne debate koje dominiraju cijelim kontinentom o multikulturalizmu, “sekularnosti” i “identitetu” gotovo su uvijek povezane s islamskim faktorom.

Ovaj odnos nije nužno neutemeljen jer postoji ključna veza između “vrijednosti” i “zakona” na jednoj, te “kulture” i “različitosti” na drugoj strani. Zapravo, više od debate o islamu i muslimanima, Evropa treba ozbiljan dijalog sama sa sobom o ovom odnosu, jer se suočava s krizom.

Pravo pitanje koje treba postaviti jeste može li Evropa ostati dosljedna svojim vrijednostima (demokratija, jednakost, pravda, poštovanje itd.), a u isto vrijeme tolerirati i udomiti nove građane različitog porijekla i religija? Drugačije rečeno, jesu li Evropljani intelektualno, jezički i kulturološki spremni da se suoče s izazovom suživota s višestruko različitim evropskim građanstvom?

Početna pozicija ovdje je kristalno jasna. Vlade ne bi smjele miješati socioekonomske  probleme (nezaposlenost, nasilje, marginalizaciju itd.) s pitanjima kulture i religije. Drugim riječima, niko ne bi smio “kulturalizirati”, “religionizirati” ili “islamizirati” socijalne probleme.

Činjenica da većina Evropljana suočenih s nezaposlenošću ili društvenom marginalizacijom jesu Azijati, Afrikanci ili muslimani, ne znači da njihova religija, narodnost ili kultura objašnjavaju situaciju. Bilo koja vrsta kulturnog, vjerskog ili rasnog determinizma zaista je opasna. Nezaposlenost i marginalizacija odražavaju socioekonomske procese i potrebne su čisto socijalne i ekonomske mjere da ih riješimo. Pribjegavanje nejasnim kulturološkim, vjerskim i rasnim objašnjenjima recept je za nedjelovanje, ako ne za pogrešno djelovanje.

Kulturološki, rasni i vjerski aspekti mogu, naravno, biti podređeni faktori koje treba uzeti u obzir, ali oni nisu glavni uzrok nezaposlenosti i marginalizacije. Evropske vlade umjesto što slijede sugestije ekstremne desničarske retorike, trebale bi se okrenuti traženju jake i kreativne politike za rješavanje temeljnih problema u obrazovanju (odvojene ili drugorazredne škole, nastavni programi itd.), nejednakih mogućnosti za zaposlenje i urbanog propadanja. Zapravo, suprotno od onoga što je postala konvencionalna mudrost (koja, nažalost, čini normalnim ono što desničarske partije pričaju), mladi evropski muslimani nemaju problem s vjerskom ili kulturnom “integracijom”. Oni su frustrirani odsustvom (ili neuspjehom) društvenih mjera koje bi izašle ususret njihovim potrebama.

Ovaj neuspjeh ne znači da je novi rasizam u vidu islamofobije pobijedio, ali niko ne može poreći da mnogi pojedinci imaju problema s diskriminacijom zbog svoje vjere (45 procenata evropskog stanovništva ima negativno mišljenje o islamu).

Glavni pokazatelj da je diskriminacija uzela maha jeste opsesija idejom “integracije”, uprkos činjenici da je većina evropskih muslimana lojalna, poštuje zakon, priča jezik zemlje u kojoj živi (iako su ponekad kritični, kao i ostali).

Stalna obraćanja građanima “imigrantskog porijekla” ili “domicilnom društvu” samo služe ideji da muslimani nisu istinski Evropljani i da nisu “kod kuće”. Takva retorika ukazuje na to da evropski muslimani moraju konstantno dokazivati svoju lojalnost. Ovo doživljavanje muslimana kao “drugih” ili “stranaca”, ključni je uzrok diskriminacije na tržištu rada.

Uprkos nesigurnosti i strahu, presudno je uvažiti činjenice i brojke koje govore da je situacija, kako na lokalnim tako i na nacionalnim nivoima, mnogo bolja nego što to ostrašćene i polarizirane debate u medijima i nekim političkim krugovima prikazuju. Daleko od trenutnih kontroverzi, evropskim muslimanima ide poprilično dobro i budućnost je obećavajuća.

Ako evropske države žele ostati vjerne svojim principima univerzalnih i jednakih ljudskih prava i izbjeći svako iskušenje skretanja prema rasizmu i ksenofobiji, svi Evropljani moraju djelovati. Evropski muslimani moraju prestati njegovati mentalitet žrtve i preuzeti odgovornost u svojim društvima. Evropske vlade i građani, bilo muslimani ili nemuslimani, moraju izbjegavati svaki vid rasizma.

Obrazovanje igra centralnu ulogu. Školski programi moraju biti više inkluzivni (da izgrađuju zajedničku povijest sjećanja) i proširiti učenička znanja o religijama i kulturama. U medijima, novinari bi trebali biti trenirani da uočavaju uspješne priče, a ne samo probleme. Također, retorika koja povlači implicitnu vezu između riječi “ilegalno”, “kriminal” i “imigrant” sa “musliman”, mora biti shvaćena kao uzrok straha i ksenofobnih reakcija.

Muslimani se suočavaju s novom vrstom rasizma i moraju se boriti za svoja prava, ali to moraju činiti s ostalim sugrađanima i na mnogim poljima: domaćoj i vanjskoj politici, obrazovanju, medijima i društvenom aktivizmu. Evropljani moraju prestati biti zadovoljni svojim ubjeđenjem da su bezuvjetno zaštićeni od ponovnog povampirenja rasizma i kršenja osnovnih ljudskih prava. I na kraju, evropski muslimani moraju prestati djelovati (i reagirati) na svoje probleme u izolaciji.

Izvor: dailystar.com

Preveo: Nermin Spahić/minber.ba