Dr. Ali el-Karadagi: Autentični predstavnik vesatijje
U petak, 29. maja 2015. godine, u organizaciji Centra za dijalog – Vesatijja, istaknuti islamski učenjak prof. dr. Ali el-Karadagi je održao predavanje na temu: “Promjene u islamskom svijetu: uloga uleme”
Predavanje je održano u velikoj sali Gazi Husrev-begove bibioteke u Sarajevu, a pored slušateljtsva iz Bosne i Hercegovine prisustvovali su i gosti iz Kuvajta, Bahrejna i Katara, što je ovom skupu dalo internacionanli karakter. Moderator tribine je bio dr. Safvet Halilović, član Vijeća povjerenika Svjetske unije islamskih učenjaka, a svojim prisustvom manifestaciju je uveličao dr. Mustafa-ef. Cerić, predsjednik Upravnog odbora Centra za dijalog – Vesatijja, koji se na kraju prisutnima obratio s veoma inspirativnim govorom. U ovom prilogu, čitaocima Preporoda i Vesatijjinog foruma dr. Halilović predstavlja ličnost prof. dr. Alija el-Karadagija, kao relevantnog predstavnika vesatijje – pravca islamske središnjosti, koji, u tumačenju islama, ne dopušta bilo kakav ekstremizam i radikalizaciju, ali istovremeno ne dopušta ni oduzimanje od islama i njegovih konstanti.
Piše: dr. hfz. Safvet Halilović
Šejh Ali Muhjiddin el-Karadagi je istaknuti savremeni muslimanski učenjak, pravnik, pisac i erudit. Rođen je 1949. godine u mjestu Karadag, koje se nalazi iračkom Kurdistanu. Školovao se u rodnom mjestu i Bagdadu, a na Šerijatsko-pravnom fakultetu Univerziteta Al-Azhar u Kairu je magistrirao i stekao zvanje doktora nauka iz oblasti šerijatskog prava. Od 1985. godine predaje na Šerijatskom fakultetu Univerziteta u Dohi (Katar).
Autor je brojnih knjiga i studija o islamu i islamskom zakonodavstvu, s posebnim interesovanjem za fikh i usul (islamsko pravo i njegovi temelji), mekasidu-š-šeri’ah (intencije šerijata), el-iktisadu-l-islami (islamsko poslovanje) i dr. Iz svake od navedenih oblasti napisao je značajne studije, koje se koriste kao relevantna literatura na raznim univerzitetima diljem svijeta.
Islamska središnjost
Njegovo interesovanje za fikhsko-usulsku problematiku nominiralo ga je da postane član nekoliko renomiranih naučnih akademija koje se bavi islamskim pravom, kao što su: Akademija za fikh pri Organizaciji islamske konferencije (OIC), Akademija za fikh Svjetske islamske lige (RABITA) i Evropskog vijeća za fetve i istraživanja, a bavljenjem temama koje su u vezi s islamskim poslovanjem, ekonomijom i bankarstvom omogućilo mu je da bude član šerijatskih nadzornih odbora nekoliko islamskih institucija i banaka, uključujući Narodnu banku Katara, Islamsku banku u Dubaiju i dr. Uz sve navedeno, šejh El-Karadagi. od jula 2010. godine, obnaša i funkciju generalnog sekretara Svjetske unije islamskih učenjaka (International Union for Muslim Scholars), koja okuplja nekoliko desetina hiljada alima, iz svih dijelova svijeta.
Profesor El-Karadagi je poznat i kao vrstan daija i vaiz. Često drži džumanske hutbe, ne samo u Dohi, u kojoj je nastanjen posljednjih trideset godina, već i u mnogi mdrugim dijelovima svijeta. Oni koj isu bil ina njegovom predavanju u Gazijinoj biblioteci u Sarajevu mogli su se uvjeriti da je on vrstan govornik i predavač.
U svom pristupu islamu i njegovom tumačenju šejh Ali el-Karadagi je je pobornik srednjeg, umjerenog pravca, koji se naziva el-vesatijja el-islamijja. To je pravac koji ne dopušta bilo kakav ekstremizam ili pretjerivanje, ali, istovremeno, ne dozvoljava ni opuštenost u vjeri. Pionir takvog pravca u tumačenju islama je uvaženi šejh dr. Jusuf el-Karadavi, a profesor Ali el-Karadagi je jedan od njegovih najizraslijih učenika i najbližih saradnika.
U takvom pristupu tumačenju islama, koji bi se mogao prevesti kao islamska središnjost, nema mjesta ektremizmu, radikalizaciji ili pretjerivanju bilo koje vrste. U isto vrijeme, taj pravac, kao što ne dopušta ekstremizam, on ne dozvoljava ni opuštenost, proizvoljnost ili tumačenje islama “po narudžbi” ili, pak, zarad nečijeg hatara, interesa, naklonosti ili zadovoljstva. U tom pogledu, stalno se naglašava da je Božije zadovoljstvo iznad bilo čijeg drugog. Opušteno, neodgovorno i tendenciozno tumačenje islama jednako je opasno i štetno za muslimane kao i ekstremizam i radikalizacija, a da bi spriječilo i jedno i drugo potrebno je držati se vesatijje, tj. sredine ili islamske središnjosti. Pravac vesatijje ne dopušta devijantna ponašanja i neodgovorna tumačenja. Potrebno je da stavovi i mišljenja budu utemeljeni u primarnim islamskim izvorima a da istovremeno budu kompatibilni i sukladni vremenu i prilikama u kojima živi čovjek savremenog doba.
Između svih krajnosti
Ideje i osnovni principi vesatije mogu se sagledati u koncepciji iznesenoj u Islamskoj povelji koju je izdala Svjetska unija islamskih učenjaka. Uz šejha Jusufa el-Karadavija profesor Ali el-Karadagi je bio jedan od ključnih ljudi u pripremi navedene Povelje, koja je 2006. godine, na inicijativu tadašnjeg reis-uleme dr. Mustafe Cerića, prevedena na bosanski jezik i štampana u sklopu Rezolucije u tumačenju islama u BiH. U nastavku ćemo iznijeti glavna obilježja vesatije, koji su izneseni u Islamskoj povelji, gdje se navodi da se ideja tog pravca može se razumjeti u sljedećem:
– sredina između zagovornika samo jednog mezheba i onih koji zagovaraju potpuno ukidanje svih mezheba;
– sredina kada je u pitanju tesavvuf, između onih koji ga prihvataju čak i kada je devijantan i onih koji ga apsolutno odbacuju;
– sredina između onih koji uzimaju za sudiju razum čak i onda kada je u suprotnosti s kategoričkim šerijatskim tekstom i onih koji u potpunosti isključuju racio čak i u razumijevanju Teksta;
– sredina između onih koji apsolutno negiraju nadahnuće (ilham) i ne priznaju postojanje ni traga od njega i onih koji pretjeruju u pozivanju na njega, dotle da ga uzimaju kao izvor šerijatskih propisa;
– sredina između onih koji zagovaraju tvrđe stavove (tešeddud) čak i u marginalnim pitanjima i zagovornika olahkog pristupa čak i u temeljnim pitanjima i principima;
– sredina između onih koji pretjerano veličaju naslijeđe iako se u njemu pokazuju ljudske slabosti i onih koji naslijeđe odbacuju iako u sebi sadrži divne pouke za uputu;
– sredina između filozofije idealista koje gotovo ne zanima stvarnost i filozofije realista koji ne vjeruju u visoke ideale;
– sredina između onih koji zagovaraju filozofiju liberalizma koja veliča pojedinca i nadređuje ga društvu i onih koji pozivaju u društvenu marksističku filozofiju koja veliča društvo i nadređuje ga pojedincu;
– sredina između onih koji zagovaraju nepromjenjivost čak i kada se radi o sredstvima i instrumentima i onih koji zagovaraju promjene čak i kada je riječ o principima i ciljevima;
– sredina između onih koji zagovaraju obnovu i idžtihad čak i u osnovama vjere i njenim nepobitnim istinama i onih koji zagovaraju nekritičko slijeđenje (taklid), koji su protivnici idžtihada, makar se radilo o problemima savremenog doba kakvi ranijim generacijama nisu mogli ni naumpasti;
– sredina između onih koji zanemaruju nepromjenjive šerijatske tekstove pozivajući na ciljeve Šerijata i onih koji zanemaruju opće ciljeve pozivajući se na vanjski smisao Tekstova;
– sredina između onih koji pozivaju u bezrezervno otvaranje prema svijetu i onih koji pozivaju u neopravdano zatvaranje u sebe;
– sredina između onih koji pretjeruju u proglašavanju nevjernicima čak i pobožnih muslimana i onih koji su ravnodušni, makar se radilo i o otpadnicima, neprijateljima vjere ili izdajnicima koji rade za neprijatelje muslimana;
– sredina između onih koji pretjeruju u zabranjivanju tako da izgleda kao da u vjeri nema ništa što je dozvoljeno i onih koji pretjeruju u dozvoljavanju, tako kao da u vjeri nema ništa što je zabranjeno;
– sredina između onih koji su zaronjeni u prošlost, odsutni iz sadašnjosti i budućnosti i onih koji prošlost zaboravljaju, kao da je žele izostaviti iz vremena a prošlo vrijeme izbaciti iz jezika. (Islamska povelja, preveli dr. Safvet Halilović i dr. Mehmed Kico, drugo prošireno izdanje, El-Kalem i IUMS, Sarajevo, str. 48-50)
Sva djela, istupi i predavanja uvaženog šejha El-Karadagija su ispunjeni idejom vesatijje, koja se, u ovim turbulentnim i uzburkanim vremenima, kada su muslimani izloženi ili radikalizacji ili tendencioznom i labilnom tumačenju islama, nadaje kao nešto što nema alternativu. U tom pogledu, slobodni smo konstatovati da je promocija ideje vesatijje i na našim prostorima izuzetno značajna i da treba na tom planu još više poraditi. Centar za dijalog – Vesatijja u Sarajevu, koji je ugostio profesora El-Karadagija, učinio je dobar potez omogućivši ovom istaknutom muslimanskom alimu da se obrati našoj bosanskohercegovačkoj javnosti.
Izvor: Preporod, br. 1046, 15. juni 2015.
Integralni tekst u pdef-u:
PREUZMITE DOKUMENT: (format: PDF, veličina: 854KB)
Pratite aktivnosti Centra za dijalog – vesatijja na Facebooku:
Centar za dijalog – Vesatijja
Akos.ba
