Selefije rivali Muslimanskoj braći

Piše: Osman Softić

Selefizam je, kao islamski pravac u okviru sunitskog islama, tokom proteklih nekoliko stoljeća bio marginalna pojava u okviru globalne muslimanske zajednice (umma), koju je sve vrijeme njenog postojanja karakterizirao heterogeni pristup islamskom razumijevanju i praksi, od tradicionalnog, racionalno-filozofskog, mističnog (sufijskog), naučnog te, dakako, modernističkog i političkog.

Selefizam je jedinstven po tome što je dugo predstavljao marginalnu pojavu u okviru sunitskog islama, budući da je bio suprotstavljen svim drugim njegovim aspektima.

Islamski pravac koji je posebno tokom druge polovine dvadesetog stoljeća privukao pažnju svjetske javnosti je tzv. politički islam ili, kako se obično danas označava, islamizam.

Sukob ideologija

Pod pojmom islamizam podrazumijeva se politička ideologija čiji su politički principi i platforma inspirirani i zasnovani na islamskim načelima. Najveći, najznačajniji i najutjecajniji islamski politički pokret su Muslimanska braća (Ikhwan al-Muslimun).

Ovaj pokret koji je 1928. godine u Egiptu osnovao Hassan al-Banna uspio je pridobiti veliki broj pristalica u arapskom svijetu i smatra se dominantnom islamističkom snagom u Egiptu, Sudanu, Jordanu, Siriji, Tunisu, Jemenu i Palestini, ali je, također, utjecajan i u zaljevskim monarhijama. Proislamska Partija pravde i razvoja (AKP) u Turskoj, također, baštini tradiciju ovog pokreta.

Za razliku od Muslimanske braće, selefizam je do danas predstavljao minornu snagu u okviru islama. Međutim, nakon izbijanja Arapskog proljeća došlo je i do naglog jačanja selefizma izvan granica arapskog poluotoka i to ne samo kao vjerskog trenda već i političkog fenomena.

Selefizam se kao takav u političkom domenu novih odnosa na Bliskom istoku javlja kao najznačajniji protivnik političkoj ideologiji Muslimanske braće.

Ovaj aspekt je posebno važno imati u vidu, u cilju lakšeg razumijevanja neprijateljskog odnosa službene politike Saudijske Arabije i njenih najbližih zaljevskih susjeda (i saveznika) prema ideologiji, političkom programu i ličnostima koje personificiraju Muslimansku braću.

Zanimljivo je da su selefisti prije 2011. političku participaciju smatrali nedozvoljenom i anatemom.

Sukob ideologija Muslimanske braće i selefijskog učenja, a odnedavno i najnovijih selefijskih stranaka, s jedne, i militantnih (džihadističkih) pokreta, s druge strane, doveo je do ozbiljne političke polarizacije arapskog svijeta nakon izbijanja Arapskog proljeća, sa svim onim što ovaj pojam podrazumijeva, a to su politička i medijska liberalizacija arapskih totalitarnih društava, demokratizacija i participacija islamski orijentiranih stranaka u političkom životu.

Neki analitičari vjeruju da je ulazak selefijskih pokreta u politički domen jedna od najznačajnijih reperkusija Arapskog proljeća.

Zanimljivo je da su selefisti prije 2011. političku participaciju smatrali nedozvoljenom i anatemom. Vjerovali su da je formiranje političkih stranaka sa islamskim predznakom u direktnom sukobu sa islamskim učenjem i kao takvo je neprihtatljivo.

Ovakav odnos spram uloge islama u modernoj politici i danas je osnovno obilježje političkog sistema u Saudijskoj Arabiji, kolijevci selefizma i glavnom finansijeru većine selefijskih pokreta u arapsko-islamskom svijetu i iseljeničkim zajednicama muslimana na zapadu.

Rapidna politizacija

U protekle tri godine širom arapskog svijeta, uključujući i zemlje Sjeverne Afrike, došlo je do rapidne politizacije selefijskih pokreta i formiranja političkih stranaka, sa ciljem političke participacije u novonastalom parlamentarnom životu arapskih društava. 

Opširnije na portalu AJB:

Selefisti rivali Muslimanskoj braći 

Izvor: Al Jazeera