Univerzitet El-Karavijjin (Maroko) – zvanično najstariji univerzitet na svijetu
Piše: Nedim Botić
Mnogi zapadni studenti i intelektualci smatraju kako je Europa kolijevka modernog obrazovanja, a da se univerziteti u Bolonji i Parizu smatraju najstarijim na svijetu. Međutim, istina je nešto drugačija.
Istorijska je činjenica da su čak tri najstarija univerziteta na svijetu van Europe, i sva tri se nalaze u islamskom svijetu. Marokanski grad Fes, Kairo i iračka metropola Bagdad imali su razvijene obrazovne institucije čak 200 godina prije no što je u Bolonji 1089. godine osnovana prva europska visokoškolska ustanova. S obzirom da su osnivana uz vjerske ustanove poput džamija i vođene po drugačijem modelu, Europljani su im osporavali status ravnopravan ustanovama sa Starog kontinenta.
1963. godine UNESCO je donio odluku kako je nekadašnja medresa El-Karavijjin u marokanskom Fesu imlaa status univerziteta od samih svojih početaka 859. te da zbog toga zaslužuje titulu najstarijeg univerziteta na svijetu. Titulom najstarijeg univerziteta ga je ovjenčala i Guinnessova knjiga rekorda.
Univerzitet El-Karavijjin je osnovan u sklopu džamije u Fesu, a za njegovo utemeljenje je zaslužna Fatima al-Fihri, kći bogatog trgovca Muhammeda koji je preselio iz tuniškog grada Kajrevana u Fes. Fatima je nakon očeve smrti zajedno s braćom i sestrama naslijedila veliko bogatstvo, te nastavila razvijati zajednicu koja je rasla oko džamije koja je s vremenom postala najveća u Africi. Usporedno sa džamijom raslo je i škola koja je uz vjersku poduku nudilo instrukcije iz mnogih drugih područja poznatih u to vrijeme. Posebno su razvijene bile prirodne znanosti, retorika i filologija.
Univerzitet El-Karavijjin je nastavio rasti i s vremenom je postalo edukacijski i duhovni centar muslimanskog svijeta. Neposredno nakon završetka Drugog svjetskog rata, 1947. godine, ova je institucija uključena u regularni obrazovni sistem u Maroku. 16 godina kasnije kraljevim dekretom je proglašen državnim univerzitetom i time stavljen pod jurisdikciju ministra obrazovanja. Promjene koje su uslijedile nakon tog dekreta bile su temeljite, te je došlo do detaljnog restrukturiranja kurikuluma i modernizacije programa.
Reforme i glas o najstarijem univerzitetu na svijetu su duboko pogodili europske naučnike, koji su počeli širiti neosnovane glasine da je to bila obična vjerska škola prije restrukturiranja. Njihovo osporavanje je okončao UNESCO priznavši El-Karavijjinu status univerziteta još od 9. stoljeća.
Ono što je neosporno je da je ova institucija iznjedrila brojne učenjake i znanstvenike koji su imali golem utjecaj na arapsku i svjetsku kulturu. Među najslavnijima su Ibn Haldun, historičar, sociolog i ekonomist iz 14., te Leo Afrički, pisac i geograf iz 15. vijeka.
El-Karavijjin i danas djeluje kao sastavni dio marokanskog obrazovnog sistema.
Akos.bA
