Stara Varoš, simbol nekadašnje Podgorice: Kulturno bogatstvo živi još samo u narodnim pjesmama

Crna Gora je država koja se može pohvaliti velikim kulturnim bogatstvom. Skoro i da nema grada koji ne posjeduje dio koji ima arhitektonski i kulturni značaj. Kotor, Budva i Bar imaju u svom kompleksu stari grad, građevine stare vjekovima, koje su pečat jednog vremena.

S druge strane, Podgorica je jedan od rijetkih glavnih gradova koji nemaju ono što je za Sarajevo Baščaršija ili Skadarlija za Beograd. Stariji stanovnici Podgorice kažu da je to Stara Varoš. Međutim, i pored velikog kulturnog bogatstva koje se nalazi u ovom dijelu grada, Stara Varoš postoji još samo u obećanjima političara i narodnim pjesmama.

Stara Varoš dio je grada gdje se može osjetiti orijentalni šmek najstarije Podgorice. Ovdje se nalaze džamije iz vremena Osmanlija, građevine stare decenijama, kao i Sahat kula, simbol stare i nove Podgorice.

Za one koji nikada nisu posjetili ovaj dio grada, vjerovatno su o njemu čuli u pjesmama. Čuvene su sevdalinke i pjesme o Podgorici u kojima je opjevana Stara Varoš. Danas, Stara Varoš je zapuštena i prepuštena sama sebi. Uske ulice, koje su karakteristične za ovaj dio grada, postale su još uže. Orijentalni arhitektonski stil na većini mjesta zamijenjen je omalterisanim fasadama i visokim spratovima.

– Sahat kula, najljepši primjer osmanske arhitekture

Sahat kula, džamije Osmanagića i Starodoganjska, Hadži–pašin most, samo su neki od spomenika kulture koji su danas sačuvani u Staroj Varoši.

Sahat kula je sagrađena krajem 17. vijeka. Podigao ju je hadži Mehmed-paša Osmanagić. Visoka je 16 metara. Skoro da nema pjesme o staroj Podgorici i Staroj Varoši, u kojoj se ne spominje Sahat kula. Sahat kula je najljepši primjer arhitekture preostale iz Osmanskog perioda.

Skender Čauševa-Starodoganjska džamija, koja se takođe nalazi u Staroj Varoši, datira iz 15. vijeka, a sagradio je Skender Čauš. U njenom dvorištu se nalaze prostorije Odbora Islamske zajednice za Podgoricu i Mešihata Islamske zajednice u Crnoj Gori. Osmanagića džamiju, sagradio je hadži hafiz paša Osmanagić.

Značajan primjer orijentalne arhitekture, koji je vremenom dobio nešto izmijenjen izgled jeste stari hamam, kasnije pretvoren u javno kupatilo, a danas se nalazi ispod novosagrađenog mosta na Ribnici.

– Najljepše priče o Podgorici 

Jedan od onih koji svoj životni vijek provode upravo u Staroj Varoši jeste Esad Merulić, umjetnik, izvođač sevdalinki. U razgovoru za Anadolu Agency (AA), Esad kaže da se najljepše priče o Podgorici vezuju za Staru Varoš.

„Moj otac je rođen u Staroj Varoši, a ja sam rođen na Draču, tako da ja o ovom naselju nosim slike mog rahmetli oca, i slike mog djetinjstva. Najljepše priče vezane za Podgoricu, za njenu tadašnju arhitekturu, vezane su za Staru Varoš. Ovdje, u Staroj Varoši, i danas se nalaze neki objekti, poput Osmanagića i Starodoganjske džamije, Hadžipašin most i tako dalje. Pored rijeke Ribnice se nalazila i tekija. Jedno se čak mjesto ovdje zove Tećija. Stara varoš se mijenjala, ali u negativnom smislu. Nije sačuvana njena kulturna vrijednost, kao kulturno blago“, priča Merulić.

Iako se, s vremena na vrijeme, čuju žaljenja zbog činjenice da Stara varoš nestaje, ovaj proces njenog nestajanja traje decenijama. Političari obećavaju i planiraju, ali od djela ništa.

„Odavno postoje težnje da se napravi urbanistički plan za Staru Varoš, ne bi li se ona sačuvala od propadanja, i kako bi turistički bila atrakcija. Jer, veliki broj turista na mapi vidi veliki broj simbola u Staroj Varoši, ali kada dođu u Staru Varoš, oni mogu posjetiti samo nekoliko objekta“, kaže Esad Merulić.

– Jedna od najstarijih kuća u Staroj Varoši 

U Staroj Varoši nalazi se jedna od najstarijih kuća u Podgorici. Nekad su je zvali čardak Krpuljevića, a danas, na inicijativu Islamske zajednice Crne Gore, kuća je obnovljena, sačuvana je arhitektonska cjelina iz vremena Osmanlija. Smatra se da je jedna od najstarijih kuća u Podgorici. Prema nekim podacima, napravljena je krajem šesnaestog ili početkom sedamnaestog vijeka. Neki drugi izvori govore da je ona napravljena 1826. godine, za vrijeme Turaka.

„Kada govorimo o staroj Podgorici, zna se da je ovdje postojao hamam. Takođe, ovdje su bile pijace i tržnice. Kada pričamo o staroj Podgorici, uvijek se govori o ljepoti, skladu i nostalgiji za tim vremenom“, ističe Merulić, koji u svojim sevdalinkama često pominje i Staru Varoš.

– Turisti 

Iz Turističke organizacije Podgorica, za Anadolu Agency je saopšteno da oni rade na promociji Stare Varoši, kao starog gradskog jezgra i značajnog dijela glavnog grada, ali i tekovine iz doba vladavine turske imperije.

„U septembru 2006. godine predstavljen je Projekat revitalizacije Stare Varoši od strane glavnog grada, tada Opštine Podgorica, koji još uvijek nije finalizovan. Takođe, 29. juna 2015. godine organizovano je Viječe stare Podgorice, i tom prilikom promovisan je film Stara Varoš – početak 20. vijeka, autora Mitra Miranovića, kojim je htio, uz podršku TO Podgorice, da na jedan savremen način, skrene pažnju javnosti upravo na staro gradsko jezgro kao važan kulturni i turistički potencijal“, saopšteno je iz TO Podgorica.

Turisti koji dođu u Podgoricu, žele da vide Staru varoš. Iz TO Podgorica objašnjavaju šta to preporučuju turistima kada je Stara Varoš u pitanju.

„Preporučujemo Sahat kulu, jedan od starijih simbola grada i najljepši primjer arhitekture preostale iz turskog perioda, kao i dvije stare džamije Skender Čauševu-Starodoganjsku i Osmanagića džamiju. Takođe, turistima preporučujemo da posjete i nekadašnji hamam, objekat koji je kasnije bio i javno tursko kupatilo poznat kao Banja, a danas je kulturno mjesto-moderna knjižara, biblioteka i kafe pod imenom Karver“, ističu u TO Podgorica.

Stara pjesma o Staroj Varoši će, ako se uskoro nešto ne uradi, ostati jedini spomenik tom dijelu Podgorice koji predstavlja staro jezgro, ali u nestajanju.

Akos.ba