Kvizing – ka društvu znanja
Vrijeme u kojem danas živimo bi se svakako moglo nazvati modernim smutnim vremenom, koje bi najbolje ilustrovao citat našeg nobelovca, Ive Andrića: „Dođu tako vremena kada pamet zaćuti, budala progovori, a fukara se obogati!”, i dođoše.
Dok u državi vlada enormna nezaposlenost, dok se radnici u privatnom sektoru pretvaraju u legitimne robove, dok se na svakom ćošku otvaraju i kupuju privatne škole i fakulteti, dok ekonomija tone u ponor, pojedinci se bogate, a narod pada u beznađe, televizijski programi nas vode u potpuno drugom smjeru, serviraju nam nacionalizam, turske i španske serije, te rijaliti programe. U svom tom beznađu kultura nestaje, a za kulturna dešavanja se sve manje izdvaja. I bez obzira što se danas prave ljudske vrijednosti ne cijene, kupuju obrazi i diplome, ipak postoji nešto što se pored zdravlja i sreće ne može kupiti, a to je ZNANJE.
U bivšoj Jugoslaviji znanje se itekako cijenilo i dobro nagrađivalo. Sjetimo se samo kultnih kvizova, „Kviskoteke” ili „Brojki i slova”, koje smo sa nestrpljenjem čekali, pomno pratili uživajući u znanju takmičara, a pri tom provjeravajući i svoje. Da, ovo je konačno jedna priča o kvizu, veoma nepravedno zapostavljenoj formi znanja u BiH.
Riječ kviz je prema jednoj od urbanih legendi nastala u 18. vijeku u Dablinu, kada ju je izmislio upravnik jednog pozorišta, Ričard Dali, kao rezultat opklade. Navodno je postojala opklada (ili konkurs) da će onaj ko u roku od 24 časa izmisli novu riječ, koja će se ustaliti u govoru i ući u engleski riječnik dobiti poveću svotu novca. Dali je dobio opkladu tako što je uposlio skitnice i ulične dokoličare, da kada padne mrak išaraju ulice Dablina do tada besmislenom rječju „kviz”. Riječ je ubrzo dobila svoje pravo značenje, te ušla i u engleski rječnik. Vremenom je iz kviza nastala mnogo ozbiljnija disciplina znanja, kvizing.
Kvizing je disciplina u kojoj se takmičari nadmeću na jednom malom većem nivou znanja iz raznih oblasti, a koja bi uskoro i zvanično trebala da se proglasi sportom. Međunarodna Kviz Asocijacija (IQA) trenutno broji preko 50 država članica, a sjedište te organizacije se nalazi u Londonu. Pod pokroviteljstvom IQA se od 2003. godine organizuju i najprestižnija takmičenja ovog tipa, Svjetska prvenstva u kvizingu, a u novembru 2016. godine, u Atini se održala i prva Kviz Olimpijada, na kojoj su učestvovali i takmičari iz država regiona, Srbije i Hrvatske. Učesnici na svjetskim prvenstvima rade testove od po 240 pitanja, podijeljenih u osam tematskih oblasti, u koje se ubrajaju: Kultura, Sport, Svijet, Istorija, Mediji, Životni stil, Nauka i Zabava, s tim da svaka oblast ima i veliki broj podoblasti, te je tako obuhvaćeno cjelokupno ljudsko znanje i ne favorizuje se nijedna oblast. Svjetska prvenstva u kvizingu se održavaju svake godine, na više lokacija širom svijeta i svaka država koja učestvuje na tom prestižnom takmičenju je domaćin za svoje učesnike, a kvizmaster traži lokaciju i određuje grad u kojem će se održati takmičenje za tu državu. Takmičenje počinje istovremeno u svim državama, a takmičari imaju obavezu da u roku od dva sata odgovore na 240 identičnih pitanja različite težine, koja sastavljaju stručni članovi iz IQA, a nekoliko dana prije takmičenja ih šalju kvizmasterima svih država koje se takmiče, a oni imaju obavezu da ih prevedu na odgovarajuće jezike. Nakon toga se rezultati šalju u sjedište IQA u London, gdje se formira pojedinačna svjetska rang lista, ali i ekipna. Aktuelni svjetski prvak u kvizingu je Engleska, ali veoma dobre rezultate postižu i takmičari iz Hrvatske i Srbije.
Iako u BiH nema registrovan kviz savez i mnogi nisu ni čuli da postoji ovakav vid takmičenja. Mi ipak imamo svog predstavnika na ovim takmičenjima. Dalibor Tešić iz Šipova je poslednjih nekoliko godina redovan učesnik svjetskih prvenstava, kao i državnih prvenstava Srbije u kvizingu. Za svako takmičenje pređe po najmanje 500 kilometara u jednom pravcu, ali ne odustaje. Za sada je jedini takmičar iz BiH koji se takmiči sa profesionalcima iz Srbije, ali mu nije poznato da li se još neko iz BiH takmičio u Hrvatskoj ili nekoj drugoj državi na nekom od svjetskih prvenstava.
Hrvatski Kviz Savez i Srpska Kviz Asocijacija, pored državnih i svjetskih prvenstava, organizuju razna kvizing-takmičenja u svojim državama i iz godine u godinu imaju sve veći broj učesnika. Znanje u svijetu se definitivno vraća u modu i popularnost ovog mladog sporta je sve veća i veća, kao i gledanost tv kvizova. Tome u korist govori i činjenica da se prema jednoj anketi iz 2008. godine došlo do cifre od oko 22 500 pab kvizova koji se igraju nedjeljno na prostoru Velike Britanije, ali ta brojka je danas mnogo veća. Što se tiče kvizinga u BiH, on je u početnoj fazi, iako postoji veliki broj zaljubljenika u ovo kulturno-sportsko nadmetanje. Najveći problem leži u činjenici da državne televizije u BiH za preko 20 godina postojanja nisu organizovale niti jedan kviz, te ostaje neodgovoreno pitanje kome i zašto plaćamo RTV pretplatu. Bilo je u prošlosti par slabašnih pokušaja nekih privatnih televizija, ali je sve bilo kratkotrajno i ljudi u ovoj državi nemaju gdje pokazati svoje znanje. Za učešćče na kvizovima u državama iz regiona potrebno je državljanstvo tih država, osim u „Slagalici” na kojoj učestvuju takmičari iz Republike Srpske. Ipak, u Šipovu se prošle godine održalo prvo kvizing-takmičenje u BiH, koje je bilo po pravilima IQA i bilo je lokalnog karaktera, a trebalo bi da postane i tradicionalno, uz okupljanje takmičara iz raznih sredina. Šipovo je takođe bilo i jedan od gradova-domaćina Prvog i Drugog Masters turnira u kvizingu, koji je organizovala Srpska Kviz Asocijacija iz Srbije.
Piše: Dalibor Tešić
