Kako je vakcina COVID-19 postala još jedan simbol nejednakosti u svijetu

Pišu: Ubeydullah Ademi i Mehmet Yasin Bozkus

– Ubeydullah Ademi je diplomirani student političkih nauka i međunarodnih odnosa na Univerzitetu Bogazici i redovni istraživač u Fondaciji Abdullah Tivnikli Isar u Istanbulu. Njegova istraživanja i rad fokusiraju se na posredničko ratovanje, energetsku politiku i politiku u istočnoj Evropi i na Balkanu.

– Mehmet Yasin Bozkus je diplomiarni student međunarodnih odnosa na Univerzitetu Koc i istraživač-saradnik na Univerzitetu Marmara u Istanbulu. Njegova istraživanja usredotočena su na politiku etničke pripadnosti, nacionalizma i isključenja.

ISTANBUL (AA) – Proces vakcinisanja protiv bolesti COVID-19 je od samog početka praćen raspravom o globalnim nejednakostima u pristupu zdravstvenim uslugama. Iako dominantna retorika među međunarodnim akterima naglašava potrebu da se dođe do zemalja u razvoju, pružanje potrebnih usluga grupama u nepovoljnom položaju u razvijenim zemljama predstavlja značajan izazov. Trenutna situacija otkriva da se, ako se beskrupulozno usmjeri u suprotnom smjeru, vakcinacija odvija u skladu s postojećim horizontalnim nejednakostima u raznim zemljama, što potencijalno pogoršava ionako nesigurnu situaciju etničkih ili vjerskih manjina. Prema trenutnoj politici razvijenih zemalja, vakcinacija je postala još jedan uzrok rastuće nejednakosti. S druge strane, postupanja nekoliko izvanrednih vlada postala su izuzeci, pokazujući da je, ako se efikasno upravlja, zapravo moguće provesti javnu vakcinaciju na način da se prevaziđu trenutne horizontalne razlike u tim društvima.

– Vakcinacija u razvijenim zemljama –

Bliži pogled na procese vakcinacije u razvijenim zemljama otkriva dubinu jaza među različitim zajednicama u pogledu pristupa zdravstvenoj zaštiti. Od prvih nedjelja vakcinisanja, jedno od glavnih problema u Sjedinjenim Američkim Državama (SAD) bila je činjenica da se afroameričko stanovništvo vakciniše znatno nižom stopom od bijelaca. [1] Održavanje rasnog jaza nakon više mjeseci otkriva značaj strukturnih faktora u usmjeravanju horizontalnih nejednakosti u pristup vakcinama. U skladu s tim, crnci u mnogim američkim okruzima moraju putovati dalje od drugih kako bi stigli do centara za vakcinaciju. [2] Uz to, crnci češće rade na prvim linijama, što ukazuje da im je, iako imaju veći rizik od zaraze, često teže uzeti slobodno vrijeme za pristup potrebnim zdravstvenim uslugama. [3] Uzimajući u obzir nedostatak ulaganja u afroameričke zajednice, nedavne statistike pokazuju da bi nesrazmjer između crnaca i bijelaca u Sjedinjenim Američkim Državama mogao biti gori nego prije vakcinacije.[4]

Međutim, fokusiranje samo na SAD zanemarilo bi mnogo širi trend u interakciji između horizontalnih nejednakosti i procesa vakcinisanja. Isključujuće prakse vakcinacije prema ljudima u nepovoljnom položaju u drugim razvijenim zemljama otkrivaju izazove u postizanju jednakosti u pružanju zdravstvene zaštite. Prema istraživanju provedenom na Univerzitetu Queen Mary, manjinske etničke zajednice u Londonu imaju znatno manje šanse da dođu do vakcina od bijelaca. [5] Slično tome, u Francuskoj se razlika u pristupu vakcinama između domorodaca i imigranata koji žive u urbanim područjima zadržala do danas. [6] Na kraju, ne i najmanje važno, u Izraelu postoji slična veza između pružanja usluga imunizacije i horizontalnih nejednakosti. Iako je Izrael bio izuzetno uspješan u pružanju usluga svojim građanima, izraelska vlada je ostavila Palestince koji žive na okupiranim teritorijama van programa. [7] Osim pravnog statusa ovih marginalizovanih zajednica, poput Palestinaca na Zapadnoj obali i u Gazi i imigranata u Francuskoj, zajednička nit u obje ove situacije je povećana važnost horizontalnih nejednakosti koje dolaze s procesom vakcinacije.

– Izuzeci mogu postati nova nada –

S druge strane, udruženi napori da se prepoznaju postojeće razlike u društvu tokom vakcinisanja mogu dati različite rezultate. S tim u vezi, njemačka politika vakcinisanja može se smatrati pozitivnim odstupanjem od sveukupnog trenda. Zemlja je započela proces vakcinacije zdravstvenih radnika i građana starijih od 85 godina. [8] U drugoj i trećoj fazi, njemačka vlada bavila se hroničnim pacijentima i osobama starosti 70 i više godina, a zatim državnim službenicima i građanima starijim od 60 godina. [9] [10] Međutim, značaj njemačkog slučaja leži u njegovom odnosu sa grupama u nepovoljnom položaju. Za razliku od zemalja poput SAD-a i Francuske, Njemačka je tražioce azila i skloništa za beskućnike svrstala u kategoriju dva, zajedno sa građanima starijim od 70 godina [11], uz besplatno davanje vakcina protiv COVID-19. [12]

Slično tome, napore Turske da uključi sve svoje građane u proces vakcinisanja, bez obzira na regionalne i etničke nejednakosti, trebalo bi smatrati još jednim odstupanjem od trenda. Iako je Njemačka započela nacionalnu kampanju vakcinisanja protiv oboljenja COVID-19 petnaest dana prije Turske, ova zemlja ju je sustigla, a zatim je nadmašila u pogledu ukupnih upotrijebljenih doza.

Najvažnija odluka koju je donijela turska vlada bila je učiniti COVID-19 vakcine dostupnim i besplatnim za sve građane. Štaviše, ne postoji značajna razlika među provincijama kada je u pitanju procenat vakcinisanih ljudi. Određivanjem četiri različite faze (1-2-3-4), [13] Turska je sprovela ogroman program vakcinacije. Izuzetno inkluzivna i jaka zdravstvena infrastruktura Turske, slobodan pristup vakcinama i nediskriminatorna administracija učinili su Tursku jednom od rijetkih zemalja na svijetu koja ima pravedniji i transparentniji program vakcinisanja.

– Ponovno podešavanje fokusa –

Užurbani izrazi međunarodnih aktera u borbi protiv globalnih nejednakosti u vakcinaciji moraju se čuti i primijeniti u praksi na način da se istinski mogu riješiti i domaće horizontalne nejednakosti. Bez efikasne politike za dosezanje grupa u nepovoljnom položaju, očigledna želja da vakcine budu raspoložive svima ostaće promašena inicijativa koja prije služi budućim ambicijama međunarodnih aktera, nego njihovim navedenim ciljevima.

*Mišljenja izražena u ovom članku pripadaju autorima i ne odražavaju nužno uređivačku politiku Anadolu Agency (AA).

(Članak je izvorno objavljen na engleskom jeziku pod naslovom: “COVID-19 vaccine: A symbol of rising horizontal inequalities”)

Izvor:

[1] https://khn.org/news/article/black-americans-are-getting-vaccinated-at-lower-rates-than-white-americans/

[2] https://www.westhealth.org/resource/vaxmap-potential-COVID-19-vaccine-locations/

[3] https://www.epi.org/publication/black-workers-COVID/

[4]https://fivethirtyeight.com/features/why-fewer-black-americans-are-getting-the-COVID-19-vaccine-no-its-not-hesitancy/

[5]https://www.newstatesman.com/politics/health/2021/01/how-uk-s-COVID-19-vaccination-programme-failing-address-racial-disparities

[6] https://abcnews.go.com/Health/wireStory/vaccine-rollout-faces-challenges-frances-poorest-region-75577983

[7] https://www.hrw.org/news/2021/03/19/israels-discriminatory-vaccine-push-underscores-need-action

[8] https://www.dw.com/en/COVID-german-regulations-on-who-gets-vaccine-first/a-55987647

[9] https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=440df042-a051-417a-8602-e26cc8becb14

[10] https://www.aa.com.tr/en/europe/germany-reports-progress-in-COVID-19-vaccinations/2158413

[11]https://www.infomigrants.net/en/post/29327/germany-asylum-seekers-second-in-line-for-coronavirus-vaccine

[12]https://www.infomigrants.net/en/post/29327/germany-asylum-seekers-second-in-line-for-coronavirus-vaccine

[13] https://COVID19asi.saglik.gov.tr/TR-77707/asi-uygulanacak-grup-siralamasi.html