Herojski otpor Sarajeva 2. maja 1992

Pripadnici Jugoslovenske narodne armije (JNA) i paravojnih formacija bosanskih Srba pokrenuli su ofanzivu s ciljem zauzimanja zgrade Predsjedništva BiH, Skupštine, Općine Centar i drugih važnih objekata u samom srcu grada, sa namjerom da eliminišu državno rukovodstvo.

Na njihov napad odgovorili su građani Sarajeva, pripadnici novoformirane Teritorijalne odbrane BiH, Specijalna jedinica MUP-a, rezervni sastav policije i članovi Patriotske lige. Iako loše naoružani i bez ratnog iskustva, pokazali su izuzetnu hrabrost i odlučnost.

Žestoke borbe vodile su se na području Skenderije, kod Narodnog pozorišta, Doma JNA i Vrbanja mosta. Bitka je trajala od 10 do 15 sati. Grad je ostao bez struje i vode, padale su granate, pucalo se iz automatskog oružja, a slike zapaljenih tramvaja i zgrada koje gore obišle su cijeli svijet.

Oko 13 sati oklopna vozila i tenkovi JNA krenuli su prema zgradama Predsjedništva i Skupštine. Suprotstavili su im se hrabri, ali neiskusni branioci: članovi Patriotske lige, Specijalna jedinica MUP-a, rezervni sastav Policije i pripadnici Teritorijalne odbrane.

Istog dana, granatirana je i zapaljena zgrada Glavne pošte u Sarajevu, zbog čega je grad ostao bez telefonskih veza. Požar su podmetnula dva uposlenika pošte, inžinjeri iz Beograda i Zadra, s ciljem da onesposobe komunikaciju u općinama Stari Grad i Centar. Nakon hapšenja, priznali su svoju odgovornost, a kasnije su razmijenjeni za pripadnike Armije BiH koje je zarobio agresor.

Tog dana dodatnu dramu izazvalo je hapšenje predsjednika Republike BiH, Alije Izetbegovića, na Sarajevskom aerodromu, dok se vraćao s mirovnih pregovora u Lisabonu. Jedinice JNA, predvođene generalom Vojislavom Đurđevcem, odvele su ga u kasarnu u Lukavici. Pregovori o njegovom oslobađanju odvijali su se putem televizijskog prijenosa, gdje su u direktnim vezama učestvovali članovi Predsjedništva BiH – Stjepan Kljujić, Ejup Ganić i Fikret Abdić, zajedno s generalom JNA. Razmjena Alije Izetbegovića obavljena je 3. maja u Dobrovoljačkoj ulici.

Pokušaj agresora da 2. maja presječe Sarajevo i eliminiše političko rukovodstvo BiH nije uspio. Zahvaljujući zajedničkom otporu građana i odbrambenih snaga, Sarajevo je sačuvano, a taj dan postao je jedan od najvažnijih trenutaka u novijoj historiji grada.

Međutim, 2. maj bio je samo početak jednog od najtežih perioda u historiji Sarajeva. Uslijedila je najduža opsada jednog glavnog grada u modernoj historiji. Opsada Sarajeva trajala je 1.425 dana – više od tri i po godine života pod snajperima, granatiranjem, bez struje, vode, grijanja i osnovnih uslova za život.

Bivša JNA je 10. maja 1992. godine formalno najavila povlačenje iz Bosne i Hercegovine, ali su njeni pripadnici i kompletno naoružanje nastavili agresiju kroz novoformiranu Vojsku Republike Srpske (VRS). Udružena vojna mašinerija nastavila je opsadu i teror nad građanima Sarajeva do kraja rata.

Ne ponovilo se. Nikome.

akos.ba