Arheološka iskopavanja sjeverne tabije – Bedema: Novi Pazar novim otkrićima dobio i upotpunio historiju

U toku novih arheoloških iskopavanja sjeverne tabije – Bedema Novopazarske tvrđave, arheolozi su otkrili nove objekte i pokretni arheološki materijal koji će, ističu, pomjeriti jedan historijski kontekst i dopuniti prošlost ovog grada i regije, javlja Anadolu Agency (AA).

Pored osnove svih objekata na tom kompleksu, a koji arheolozi vezuju za 16. vijek, pronađen je bijeli nišan sa ispisanim tekstom i mezar (grob) šehida (poginulog vojnika) iz 1514. godine.

Arheolozi Vladan Vidojević i Mustafa Baltić već tri godine rade na ovom lokalitetu i slažu se da Novi Pazar sa ovim nalazima dobija novu prošlost.

Vidojević podsjeća da je Novi Pazar već imao bogatu historiju, a da je sa postignutim rezultatima tokom istraživanja ove godine nesumnjivo ona mnogo bogatija i potpunija.

“Novi Pazar, po meni, sa ovim otkrićima, već ima novu historiju. Sa ovim rezultatima koje smo postigli, nesumnjivo ima mnogo bogatiju prošlost. Biće to jasnije kada budemo obradili materijal, doveli u vezu novootkrivene stvari i upotpunili priču. Zaista će da bude nešto sažeto i novo”, pojasnio je arheolog Vidojević koji predvodi arheološka istraživanja na tom lokalitetu.

Prema njegovim riječima od kad se sprovode zaštitna arheološka iskopavanja na Sjevernoj tabiji Novopazarske tvrđave ovo je najbolja kampanja.

“Imamo potvrdu da se na ovom prostoru nalazilo jedno manje groblje. Srećnim okolnostima prošle godine smo pronašli nekoliko nišana, a još sretnija okolnost je što na jednom od njih je ispisan tekst koji govori da je pokojnik u grobu bio izvjesni Hajrudin koji je ukopan 1514. godine po gregorijanskom, odnosno 920. godine po hidžretskom kalendaru. Od četiri groba koja smo istražili, uslovno rečeno, u dva smo pronašli olovne cijevi, zapravo savijene olovne ploče koje su služile se da se u njih smjeste zapisi, molitve (dove) pohranjeni s desne strane dva pokojnika”, podcrtao je Vidojevića.

Za ostali pronađeni pokretni arheološki materijal kaže da ove godine nije bi baš bogat, ali da je pomogao da se odrede u hronološkom opredjeljenju slojeva i da se hronološki datume ostaci građevina koje su ponovo ugledale svjetlo dana.

Tokom aktuelnih radova dominira pronađeni materijal iz 17. i 18 vijeka, kao i otkriveni ostaci građevine koje postojale prije i stradale tokom Bečkog rata, odnosno velikog požara iz 1689. godine

Arheolog iz Sjenice Mustafa Baltić pojašnjava da su posljednja iskopavanja vezana za otkriveni prostor zindana i baruthane, s tim da se došlo do novih otkrića u funkcionalnom smislu i povezale taj prostor i pomjerivši jedan historijski kontekst, malo drugačiji od očekivanog.

“Pronašli smo ulaz u objekat ili prostor dok još nije bila tabija. Naišli smo i na objekat koji je nastao nakon požara iz Bečkog rata 1689. godine, kao i na temelje objekta nastalog prije požara, formiran na još starijem zidu. Taj zid je mislim najvažnije što smo do sada našli jer je historijski vezan za početak izgradnje svih čvrstih objekata na ovom prostoru. Može se slobodno reći da je vezan za 16. stoljeće”, kazao je Baltić.

Otkriveni ostaci objekata, smatra Baltić, pokazuju jednu socijalnu dinamiku sve od 16. stoljeća do danas, a fokus će biti da se definiše veliki objekat na koji se vezuju ostali.

“Na samom zidu vide se tri faze gradnje. U jedan od zidova vide se ostaci ugrađenog mihraba, a džamija se nalazila unutar tvrđave, van ovog prostora, stradala prije Prvog svjetskog rata. Otkriveni tragovi požara govore o velikom Bečkom ratu kada je od austrougarske vojske Eugena Savojskog i lokalnog pravoslavnog stanovništva u potpunosti stradao Novi Pazar, Veliki broj novčića i ostalih elemenata nam pokazuje na taj period

Muzej “Ras” Novi Pazar je početkom septembra 2019. godine, s ciljem ponovne izgradnje nekadašnje Džephana-kule, koja je sve do početka 19. stoljeća dominirala Novopazarskom tvrđavom, započeo zaštitna arheološka istraživanja Sjeverne tabije ove tvrđave.

Do sada u potpunosti su su otkriveni baruthana i kula Džephana koje će biti revitalizovane, kao i fortifikacioni zidovi iz više vremenskih faza, te zindana u južnom sektoru tabije, od koga je, za sada, otkriven svod jedne prostorije, kao i dio svoda hodnika kojim se u prostoriju zindana ulazilo. Pokretne arheološke nalaze uglavnom čine fragmenti glinenog posuđa, ali su pronađeni i kameni arhitektonski elementi bar dvije kapije čiji su se prolazi lučno završavali. Pronađen je i srebrni ugarski dinar Matijasa II iz 1618. godine, po čemu se može zaključiti da je njena gradnja kompleksa otpočela najkasnije početkom treće decenije 17. vijeka

Ovogodišnjim radovima predviđeno je i otkrivanje i dokumentovanje. Otkriveni su i ostaci temelja kasarne iz vremena osmanskog sultana Abdul Aziza na kojima je sagrađena zgrada današnje Biblioteke. Iskopavanja Sjeverne tabije se vrše u cilju otkrivanja, dokumentovanja i prezentacije svih arhitektonskih ostataka

Kako je objavio novopazarski Muzej Sve što je otkriveno prilikom dosadašnjih istraživanja je sačuvano, čak sav kamen koji je pronađen na čitavom prostoru Sjeverne tabije, kako bi se mogao iskoristiti za obnovu otkrivenih objekata na Sjevernoj tabiji.

Radove ovogodišnjih arheoloških istraživanja sprovodi Muzej u Novom Pazaru, a finansira Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije.

Novopazarska tvrđava, poznata kao Bedem, do sada nije obimnije istražena. Na tom prostoru je sedamdesetih godina izgrađen gradski park.