Islam u Europi: Bolje Turci nego Papa – Liver Turcx dan Paus
Parolom „Liver Turcx dan Paus“ – Bolje Turci nego Papa iskazivan je bolji položaj u životu pod muslimanskim Osmanskim sultanom nego pod katoličkim Kraljem Španije.
Danas se s posebnom pažnjom prati položaj muslimana u europskim državama u kojima značajan rast imaju desničarske stranke. Među njima se posebno izdvaja Holandija sa, svima nama, dobro poznatim licima i imenima tamošnje desnice.
Glavna okupacija desničarskih stranaka je antimigrantska politika kroz priču da islamu i muslimanima nema mjesta u Europi. Stoga, svima će nam čudno biti da su upravo Holanđani skovali parolu: Liver Turcx dan Paus – Bolje Turci nego Papa. Te riječi bile su parola Holanđana tokom Holandskog ustanka krajem 16. stoljeća. Parolu su koristile holandske plaćeničke mornaričke snage u njihovim borbama protiv katoličke Španije.
Šta je navelo Holanđane da od njih poteknu ove riječi nalazimo u Holandskom ustanku i očajnoj situaciji u kojoj su se tada našli da su morali tražiti pomoć na bilo kojoj strani bez obzira na vjeru, pa čak i kod Osmanlija. Vilim Oranski je 1566. godine poslao svoje izaslanike da potraže pomoć od Osmanskog carstva, pa je Selim II u odgovoru na molbu poslao flotu da napadne špance u Tunisu. Holanđani su s radošću dočekali osmanski uspjeh protiv Španije zbog olakšanja kojeg je donio na Holandskom frontu. Vilim Oranski je zapisao 1565. u pismu svome bratu: “Turci mnogo prijete, što bi moglo značiti i što vjerujem da kralj ove godine neće doći u Holandiju.“
Parolom „Liver Turcx dan Paus“ – Bolje Turci nego Papa iskazivan je bolji položaj u životu pod muslimanskim Osmanskim sultanom nego pod katoličkim Kraljem Španije. Parola koju su koristili Holanđani je više bila njihov izraz protivljenja i mržnje prema katoličkoj vlasti. Flamanski plemić D’Esquerdes je zapisao u svome pismu: „Prije bih plaćao danak Turcima nego živio protiv vlastite savjesti i bio tretiran po onim antiheretičkim ediktima.“
Koliko su Holanđani u to vrijeme cijenili pomoć Turaka pokazuje jedan događaj iz pohoda holandskih gerilaca znanih kao Geuzen. Geuzen (Prosjaci) su bile holandske gerilske i plaćeničke snage koje su se borile protiv katoličke Španije tokom Osamdesetogodišnjeg rata i na sebi su nosili značke u obliku polumjeseca sa natpisom „Radije Turci nego Papa“. Kada su zauzeli selo Slui, u njemu su pronašli nekoliko muslimana među španskim robovima. Holanđani su im tada zagarantovali slobodu i prevezli su ih do obala Sjeverne Afrike u znak zahvalnosti prema Osmanlijama.
Osmanski sultan Ahmed I zatražio je od holandskih pobunjenika da mu pošalju svog ambasadora, i time je postao među prvim svjetskim vođama koji su priznali suverenitet i nezavisnost Holandije. Holanđani su poslali svog prvog ambasadora koji je s Osmanlijama postigao trgovinske dogovore i isposlovao oslobađanje od nekih poreza za Holanđane.
Dok su Turci u Europi doživljavani kao okrutni osvajači, evropljani su im priznavali vjersku toleranciju koju su pokazivali u osvojenim krajevima. S druge strane, španski kraljevi nisu tolerisali prisustvo protestanata. Čak je i sultan Sulejman Kanuni poslao pismo luterancima u Flandriji u kojem je izrazio bliskost s njima jer „ne obožavaju idole, vjeruju u jednog Boga i bore se protiv Pape i Cara.“ Slične izjave i parole korištene su kao izraz neprijateljstva drugih kršćanskih sljedbi prema tadašnjoj Katoličkoj crkvi, poput „Bolje vidjeti turske turbane kako ulaze u centar Konstantinoplja nego latinske mitre.“
Različite kršćanske vjerske skupine, tog vremena, kao što su hugenoti, anglikanci, kvakeri, anabaptisti pa čak jezuiti i kapučini pronašle su utočište kod Osmanlija u Istanbulu i drugim krajevima. Osmanlije su pomogle kalviniste u Transilvaniji, Mađarskoj i Francuskoj.
Za Akos.ba priredio: Ernas Pašalić, prof. islamske vjeronauke
