21.10.1992. – Formiran Peti korpus Armije
Peti korpus Armije RBiH je bio jedan od ukupno sedam korpusa u Armiji BiH. Formiran je 21. oktobra 1992. godine na slobodnoj teritoriji sjeverozapadne Bosne, odnosno Cazinske Krajine. Tokom cijelog rata, korpus je djelovao u vrlo teškim uslovima, u potpunom okruženju, suprostavljajući se dvostrukom, a u jednom periodu i trostukom neprijatelju.
Za narod i pripadnike petog korpusa posebno su bile bolne borbe koje su se vodile protiv secesionističkih snaga AP Zapadne Bosne Fikreta Abdića, koji je tijesno sarađivao sa srpskim i hrvatskim vojno-političkim rukovodstvima.
Tokom operacije “Sana 95”, vođene u jesen 1995. godine, Peti korpus je u potpunosti porazio Abdićeve snage i oslobodio Veliku Kladušu, porazio srpske snage i oslobodio slijedeće gradove: Bosanski Petrovac, Ključ i Bosansku Krupu, da bi na kraju ove operacije u sadejstvu sa Sedmim korpusom Armije RBiH oslobodio i Sanski Most.
Komanda korpusa je bila u Bihaću. Zbog izrazito teških uslova pri kojima je nastao i djelovao, kao i ostvarenih rezultata, peti korpus se smatra jednim od najboljih i najslavnijih korpusa Armije RBiH.
Osnivanje prvih jedinica
Početkom rata u Bosni i Hercegovini, kao i na drugim slobodnim teritorijama tako i na području bihaćkog okruga dolazi do formiranja patriotskih vojnih jedinica različitog ranga. Prva brigada formirana na ovoj teritoriji je bila 101. samostalna muslimanska krajiška brigada formirana 9. aprila 1992. godine u selu Kovačević, općina Cazin. I u drugim gradovima se formiraju i okrupnjavaju jedinice pa tako u Bihaću u samo jednom danu, 19. jula, od već formiranih odreda TO se formiraju prva i druga bihaćka pješadijska brigada. U augustu se u Cazinu na isti način osniva 1. cazinska a u Bužimu 15. augusta 105. bužimska krajiška pješadijska brigada, kasnije poznata kao 505. viteška brdska brigada, okosnica 5. korpusa i elitna brigada ne samo u okviru korpusa već i cijele Armije RBiH.
Osnivanje operativne grupe i korpusa
U tom odsudnom periodu za Krajinu, nije nedostajalo patriota jer su jedinice poprilično bile popunjene ljudstvom ali se zbog okruženja osjećao hronični nedostatak MTS-a i poteškoće u lancu rukovođenja i komandovanja.
Naime, zbog nepostojanja operativno-taktičke komande osjećala se potreba formiranja jedne takve komande koja bi objedinila formirane brigade i uspostavila lanac rukovođenja i komandovanja takvim jedinicama kako u procesu planiranja i priprema isto tako i u izvođenju borbenih dejstava značajnijih razmjera. Na osnovu tih potreba a po naređenja Štaba VK OS RBiH od 29. jula 1992. godine, 13. augusta iste godine dolazi do osnivanja Unske operativne grupe, koja će ubrzo promijeniti naziv u Unsko-sansku operativnu grupu (USOG) Ova OG preuzela je komandovanje nad svim jedinicama sve do formiranja korpusa koje je naređeno odlukom Predsjedništva RBiH od 18. augusta 1992. godine.
Za komandanta USOG-a postavljen je Ramiz Dreković a za njegovog zamjenika i načelnika štaba imenovan je Ramiz Duraković. Štab Vrhovne komande RBiH je 29. septembra 1992. godine je izdao naredbu br. 02-111-738/92 za formiranje Petog korpusa Armije RBiH za čije sjedište se određuje Bihać. Zbog trenutne situacije koja je vladala u bihaćkom okrugu, ova naredba je realizovana tek 21. oktobra 1992. godine što se uzima za zvanični datum osnivanja 5. korpusa. U sastav novoformiranog korpusa ušle su svi borci i starješine iz rasformirane Unsko-sanske operativne grupe koja je imala u svom sastavu sve pješadijske brigade, i dijelovi preformiranog Okružnog štaba TO Bihać, čije su formacije i nadležnosti smanjene. Prvom naredbom, na mjesto komandanta korpusa je postavljen major Hajrudin Osmanagić, ali je ta odluka ukinuta prije njegovog preuzimanja dužnosti pa je Ramiz Dreković postao prvi komandant korpusa. Za pomoćnika komandanta za moral IPD i VP postavljen je Ejub Topić, za bezbjednost Sakib Butković a za logistiku Bećir Sirovina. Prilikom njegovog formiranja bihaćki okrug se nalazio u veoma nepovoljnoj situaciji, zbog nedostatka oružja, municije, hrane, lijekova.
Najkraća udaljenost Bihaća od ostatka slobodne teritorije u Bosni i Hercegovini je iznosila oko 100 km, dok je Velika Kladuša bila udaljena tridesetak kilometara od teritorije koju je držala Hrvatska vojska koja nije činila nikakve poteze da deblokira Bihać.
Nakon odlaska generala Drekovića na dužnost komandanta 4. korpusa Armije RBiH, na poziciju komandanta Petog korpusa Armije RBiH 1. novembra 1993. godine dolazi general Atif Dudaković i na toj dužnosti ostaje preostali dio rata, tj. do 28. novembra 1997. godine. Zbog velikog poštovanja hrabrosti vojnika 5. korpus je često nazivan 5. armijom od stranih medija koji su bili prisutni u vrijeme rata na tom području.
Naoružanje na dan formiranja korpusa:
jedan T-55 tenk
dva topa 76mm ZIS-3
jedan BOV
minobacači 60mm, 82mm i 120mm
1094 automatskih pušaka
479 poluatomatskih pušaka (PAP)
152 puškomitraljeza
120 mitraljeza
48 snajperskih pušaka
10 M79 Osa
28 M80 Zolja
9 M57 RB
11 RBR
9 RPG-7
3 PAM
2 M60 BST
veći broj lovačkih pušaka
Komanda:
Komadant: Atif Dudaković
Načelnik štaba: Mirsad Selmanović
Pomoćnik za moral, IPD i VP: Ejub Topić
Pomoćnik za bezbjednost: Sakib Butković
Pomoćnik za logistiku: Bećir Sirovina
Operacije:
Ofanziva Munja 93
Oslobođenje Grabeža “94”
Oslobođenje Pećigrada “94”
Operacija Breza ‘94
Operacija Sana ‘95
Operacija Oluja
Oslobođeni gradovi:
Sanski Most
Ključ
Bosanski Petrovac
Bosanska Krupa
Velika Kladuša
Izvori: historija.ba
