Sjećanje na banjalučke medrese
Podsjećanje na banjalučke medrese iz pera Teufik ef. Hadžića.
Hadži Teufik Hadžić je rođen u Kozarcu 1921., što znači da danas živi 93. godinu, i najvjerovatnije je najstariji imam na prostoru BiH i u okruženju. Prije knjige o Banjalučkim medresama, napisao je i knigu: „Džamije i džemati Kozarca“, u kojoj je, svojstveno sebi, finim bosanskim riječima i jezikom, opisao Kozaračke džemate i džamije i imame koji su službovali u njima.
Da bih vjerno predstavio sadržaj ove knjige, u nastavku teksta navodim nekoliko fragmenata koji će najbolje ilustrovati hadži Teufikovo sjećanje na Banjalučke medrese, jer je i sam bio polaznik jedne od njih tj. „Šibića medrese“, koja se nalazila u neposrednoj blizini gradskog mosat.
Medrese su dobijale nazive po imenima muderisa
„Medrese su se zvale po imenima muderisa koji su u njima predavali. Maglajlića medresa se zvala po muderisu reis ul-ulemi hadži Ibrahim ef. Maglajliću, drugi naziv joj je bio Fejzija. Isto tako i Šibića medresa se zapravo zvala Kadenića medresa po muderisu hafizu Abdullahu ef. Kadeniću koji je u njoj predavao. Preko puta medreske džamije, koja je bila nedaleko od Ferhadije prema Gornjem Šeheru, prema pričanju je bila medresa Daudija koju je sagradio Daud.“
Profesori u medresi
Jedan od profesora u medrsi je bio Abdullah ef. Dervišević, mladi teolog, prefekt i profesor. U medresu dolazi 1937. godine sa Al-Azhara u Kairu. Bio je čuveni alim a kasnije je postavljen i kao direktor Gazi Husrev-begove medrese u Sarajevu. Postavljen je za prefekta te profesora akaida i arapskog jezika u medresi, te vaiza u Ferhadiji džamiji. On je, slobodno možemo reći, medresu preporodio. Stanovao je u medresi pa mu je tu bila uređena jedna soba za stanovanje. Imao je poslužitelja, Jusuf ef. Džihića koji je završio medresu i bio gassal za opremanje mrtvih osoba u bolnicama u Banjaluci, te mujezin u džamiji Kazanferiji. Imao je melodičan glas i volio je učiti odlomke iz sure Jusuf. Profesor Abdullah ef. Dervišević je stalno nosio ahmedije na glavi, ispeglano odijelo, naočale te štap u ruci. Bio je vrlo pedantan. Kada je bio u medresi, poželio je da ima horoza(pijetla) u dvorištu. U to vrijeme se pričalo da u Kozarcu postoje pijetli koji mogu dobro pjevati te je Abdullah ef. tražio da mu se nabavi jedan pijetao iz Kozarca i to pod uslovom da mu je perje bijelo.
Kurra hadži hafizu Mustafi ef. Nurkić u medresi je predavao: Imamet, vaz, fevaiz (nasljedno pravo) te iz turskog jenji sarif osmani. Kada bi dolazio na čas turskog jezika govorio je samo na turskom. Volio se je šaliti. Jednom prilikom kad nam je došao na čas turskog jezika, pitao je nas učenike: „Djeco, koji vi jezik najviše volite?“ Neko je rekao srpsko-hrvatski, neko arapski, neko turski, neko njemački ili engleski. Muderis nam je na to rekao: „Ja vam djeco, najviše volim goveđiji jezik.“
Nazim Ćejvan, rahmet mu duši, predavao nam je srpsko-hrvatski jezik, nacionalnu historiju, književnost (muslimanske pisce), geografiju i higjenu. U Banjaluci je bio cijenjen i poštovan kao ličnost br.1. Bio je profesor u realnoj gimnaziji te zamjenik direktora u istoj ustanovi. U islamskoj zajednici bio je predsjednik Vakufsko-mearifskog povjerenstva u to vrijeme kada je vakuf raspolagao sa ogromnim kapitalom. Tada je rađen hotel Palas i vakufska palata sa velikim brojem stambenih i poslovnih prostora.
Hadžiomerspahić Kemal je bio izrazito sposoban i cijenjen profesor matematike. Napisao je i svoj udžbenik iz matematike. Nama je predavao matematiku, geometriju i fiziku.
Nastavni program medrese
U medresi su izučavani sljedeći predmeti: 1. Kur’ani kerim sa tedžvidom na turskom jeziku 2. Arapski jezik 3. Turski jezik (jenji sarfi osmani) 4. Srpsko-hrvatski jezik 5. Fikh (halebi sagiv i halebi kjebir) 6. Fevaiz (naslijedno pravo) 7. Imamet 8. Vaz (meviza na arapskom jeziku) 9. Metodika vjerske nastave 10. Matematika, niži stupanj 11. Fizika 12. Botanika13. Higjena 14. Lijepo pisanje (husni hat) 15. Historija islama 16. Nacionalna historija 17. Psihologija, pedagogija i logika u skraćenoj verziji 18. Geografija 19. Ahlak (Ahlaki hamidije i ahlaki zemimije) i vladanje.
U mojoj generaciji koji su samnom završili medresu želim da poimenično navedem : hafiz Alija Demirović iz Gornjeg Šehera, hafiz Teufik Medić iz Gornjeg Šehera, hafiz Muharem Gušić iz Lišnje, Besim Ramić iz Novoselije, Selim Kovačević iz Čaršije, Hasan Hasanagić, komšija iz Kozarca i Abdullah Bešić iz Kozarca.
Hadži Teufik efendijine riječi i rečenice plijene iskrenošću i nostalgijom za mladosti. Ovo njegovo podsjećanje na banjalučku medresu i minula vremena može poslužiti i kao vrijedan dokument i nostalgična slika duhovnsti nekadašnje Banja Luke.
preporod.com
