Muzej na otvorenom: Sremski Karlovci – malo mjesto velike historije

Malo je mesta u Srbiji, a još manje gradova za koje može da se kaže da su istorijski muzeji pod vedrim nebom kao što to može da se kaže za Sremske Karlovce.

Gradić od nešto više od 8.000 stanovnika ima mnogo kulturno-istorijskih toponima, zbog čega brojni turisti posećuju ovo mesto, a poslednju deceniju sve više je inostranih gostiju, pogotovo iz Turske, jer je upravo u Sremskim Karlovcima potpisan mir između Austrije i Otomanskog carstva 1699. godine, javlja Anadolu Agency.

Kapela mira jedan je od istorijskih toponima koji je odredio budućnost današnje Evrope i mesto je koje turisti često posećuju. Na tom mestu, na tada neutralnoj teritoriji, sklopljen je Karlovački mir čime je okončan Veliki bečki rat.

U pregovorima su učestvovali turski pregovarači s austrijskim carskim opunomoćenicima, poslanici Venecije, Rusije, Poljske i poslanici posrednika Engleske i Holandije. Nakon sedmonedeljnih pregovora, sklopljen je mir koji je, kako za AA kaže Jasmina Beljan-Iskrin, direktorka Turističke organizacije Sremskih Karlovaca, bio prekretnica kako za Evropu tako i za ovo mesto.

“Na tom mestu 1817. je podignuta Kapela mira i otvorena je za turističke posete. Kapela je u osnovi rotonda i sagrađena je u obliku turskog šatora u kojem se potpisivao mir. S četiri strane šatora su bila otvorena vrata kako bi svaka od strana ušla istovremeno i kako niko ne bi imao primat. Takođe, Englezi su predložili da se uvede okrugli sto kako bi svi učesnici u pregovorima bili ravnopravni, da niko ne sedi na čelu stola. I taj događaj se uzima za prvu upotrebu okruglog stola u svetskoj diplomatiji”, kaže Beljan-Iskrin.

Ona dodaje da kapela ima takođe četiri ulaza, ali je jedan zazidan po legendi, kako se Turci nikada ne bi vratili u ove krajeve.

“Međutim, naprotiv, Turci se vraćaju u ovo mirnodopsko doba u ove naše krajeve, što je veoma lepo. Nama ambasada Republike Turske dovodi dosta gostiju upravo da obiđu Kapelu mira i da im pokažu gde su sklopili mir s velikim zapadnim silama”, navodi Beljan-Iskrin.

Centar Sremskih Karlovaca, koji nosi ime po najpoznatijem pesniku iz tog mesta Branku Radičeviću, svojevrsni je kulturno-istorijski muzej za koji nije potrebno platiti kartu, jer se tu nalaze građevine koje su značajni istorijski svedoci i pokazatelji života Srba na ovim prostorima pogotovo u 18. i 19. veku.

Direktorka Turističke organizacije Sremskih Karlovaca navodi za AA da Sremski Karlovci imaju brojne turističke potencijale, ali gostima ovog mesta uvek prvo preporučuje kulturno-istorijske znamenitosti. Sam centar Sremskih Karlovaca, koji nosi ime po najpoznatijem pesniku iz tog mesta Branku Radičeviću, svojevrsni je kulturno-istorijski muzej za koji nije potrebno platiti kartu.

Najmonumentalnija zgrada u centru je zgrada Karlovačke gimnazije. Škola je osnovana 1791. godine, a sadašnja zgrada sagrađena je 1891. godine i to je najstarija srpska gimnazija. Kroz ovu filološku gimnaziju prošli su mnoga poznata imena poput Branka Radičevića, Jovana Sterije Popovića, srpskog patrijarha Josifa Rajačića, Sime Milutinovića Sarajlije…

“Zgrada je rađena u kombinaciji dva stila – stara Raška škola i secesija zato turisti često pomisle kada vide ovu građevinu da je to manastir. Ono što je interesantno za ovu školu, jeste da je tu oformljena prva moderna biblioteka, koju turisti danas mogu da razgledaju. A biblioteka sadrži preko 18.000 knjiga od kojih su mnoge rariteti. Takođe turisti obilaze svečanu salu unutar Karlovačke gimnazije. Zanimljivo je i da je prva predstava u Srba odigrana upravo u dvorištu ove gimnazije”, navodi sagovornica.

Gimnazijska biblioteka čuva mnoga istorijska blaga među kojima i prva izdanja knjiga Vuka Karadžića, Dositeja Obradovića i Branka Radičevića, a u zgradi ove škole snimani su kadrovi poznatih filmova ex-YU i srpske kinematografije, poput “Varljivog lete ’68”, “Balkan ekspresa”, “Lajanja na zvezde”…

Sremski Karlovci su bili centar srpske duhovnosti tokom 18. i 19. veka pa sadašnji patrijarsi nose i titulu „mitropolita beogradsko-karlovačkog“, što svedoči o važnosti ovog mesta. U centru Karlovaca se, ističe naša sagovornica, nalazi bogoslovija Srpske pravoslavne crkve “Sveti Arsenije“ najstarija bogoslovija u Srba osnovana 1794. godine, od koje je jedino starija Kijevska bogoslovija u Ukrajini, a trgom dominira i Patrijaršijski dvor izgrađen između 1892. i 1895 godine, nekadašnje sedište patrijarha Srpske pravoslavne crkve i Mitropolije beogradsko-karlovačke, a danas sedište vladike sremskog, sa bogatom riznicom u kojoj se, između ostalog, čuvaju portreti mitropolita i episkopa koji su bili na čelu Karlovačke mitropolije i patrijaršije, ikone i ikonostasi, istorijski i umetnički predmeti, ali i retki rukopisi knjiga. Posebna atrakcija ove riznice jesu zlatom tkani ogrtač u koji je nosio Sveti Petar Cetinjski prilikom hirotonisanja, ali i tapete od jagnjeće kože, kakve se mogu videti još samo u dva dvora na svetu. U ovom zdanju se nalazi i kapela Svetog Dimitrija koji je oslikao poznati slikar Uroš Predić. U okviru kompleksa dvora nalazi se i stari dvor, niz pomoćnih zgrada i uređeni dvorski park koji je svojevrsna botanička bašta.

Uz Patrijaršijski dvor nalazi se Saborna crkva Svetog Nikole, koja osim duhovne ima i veliku umetničku vrednost jer je podignuta sredinom 18. veka kao prva raskošna barokna crkva na ovim prostorima, a sam ikonostas ima posebnu vrednost jer su ga oslikavali najveći majstori onog vremena Teodor Kračun i Jakov Orfelin. U crkvi se nalazi i slika poznatog slikara Paje Jovanovića, ali i dve relikvije: čudotvorna ikona Presvete Bogorodice iz 1748. godine i mošti Svetog Arsenija Sremca. Pored Saborne crkve nalazi se i katolička crkva Svetog Trojstva koja je podignuta na mestu starog Benediktinskog manastira, a osim bogoslužbene funkcije u tom zdanju održavaju se i koncerti orguljaške muzike. Umetničku vrednost daju i ulazna vrata u duborezu koja je izradio Jakova Orfelina.

Pored Saborne crkve, u Sremskim Karlovcima postoje još dve crkve, takozvane gornja i donja crkva, s tim da je gornja crkva sada ženski manastir u kojoj su sahranjeni mnogi mitropoliti, odnosno visokosveštena lica. Donja crkva sagrađena je 1716. godine i u toj bogomolji je hirotonisan Petar I Petrović Njegoš za vladiku cetinjskog. U samom dvorištu donje crkve nalazi se platan star više od 300 godina, sa velikom krošnjom. Ovaj “starac“ nalazi se u kategorizaciji spomenika prirode i pod zaštitom je države.

Sa arhitekturom, istorijom i istorijskim zdanjima turisti se mogu susresti u svakoj ulici koje vode od centra, ali i svratiti u mnoge galerije i mini-muzeje. Tu se nalazi i najstarija apoteka u Vojvodini. Karlovci su kraj poznat po pčelarstvu, vinogradarstvu i vinarstvu pa nije potrebno mnogo šetanja da bi se posetilac upoznao sa istorijom, kulturom i umetnošću, ali i gastronomijom ovog malog, gospodskog mesta.

Uz Sremske Karlovce se nalazi i poznato izletište Stražilovo, gde se nalazi ekološki kamp i nedavno izgrađeni planinarski dom sa pratećim sadržajima. Posebna atrakcija Sremskih Karlovaca je vidikovac koji je otvoren od proleća do kraja jeseni i s kog se pruža pogled na Sremske Karlovce i okolinu, pa čak i Novi Sad.

“Nedaleko od vidikovca sahranjen je pesnik Duško Trifunović, pa je ovaj vidikovac na neki način posvećen njemu. Tu je postavljena statua pozantog pesnika koji sedi na jednom od stepenika i posmatra Sremske Karlovce koji su ga usvojili i osvojili u potpunosti u kasnijem periodu života“, zaključuje Jasmina Beljan-Iskrin.

Akos.ba