Krajiški vitezovi: 26. godina od osnivanja 505. bužimske brigade

Usljed raspada Socijalističke federativne republike Jugoslavije, što je bilo uvod u agresiju na nezavisnu Republiku Bosnu i Hercegovinu i ogromne koncetracije vojnika tadašnje Jugoslovenske narodne armije, narodi i patrioti koji su Bosnu osjećali kao svoju domovinu krenuli su u vojnu organizaciju i tako je nastala Patriotska liga BiH, a zatim i Teritorijalna odbrana iz čega su se kasnije izrodili bataljoni, brigade i korpusi.

Historijski trenuci

U tim počecima stvaranja Armije Republike BiH, na području Bužima se najprije u junu, 1991. godine, izorodio protivdiverzantski vod iz kojeg se kroz Patriotsku ligu i krizni štab kasnije izrodila 105. bužimska, kasnije 505. bužimska, jedna od najboljih brigada Armije Republike BiH.

„Prva formacija koja je osnovna u Bužimu bio je protivdiverzantski vod koji je brojao dvadeset ljudi u čijem sastavu sam bio i ja.  To je bio nukleus iz kojeg je kasnije nastala 505. brigada. Kada su se stvorili uslovi za to da se bužimske jedinice formiraju u brigadu, rahmetli komadant Izet Nanić i ja samo otišli kod Ramiza Drekovića koji je bio na čelu Unsko-sanske operativne grupe koja je u to vrijeme bila tek oformljena i tražili materijalnu i tehničku podršku za osnivanje bužimske brigade. Nakon što je Dreković došao u Bužim i vidio naše kapacitete u ljudstvu, on nam je samo rekao da odaberemo naziv brigade i završimo to. Tako je nastala, prvo 105. bužimska, udarna, krajiška, pješadijska, brigada, koja je kasnije preimenovana u 505. brdsku motorizovanu brigadu. To se desilo 15. agusta, 1992. godine, kada je komadant Dreković izdao naredbu kojom se formira 105. brigada i na njeno čelo postavlja poručnika Izeta Nanić koji sastavlja komadnu brigade i dalje nastavlja njen put.“, prisjeća se Zijad Nanić, direktni sudionik navedenih događaja

Odbranili Krajinu

Brojne su akcije izvršene u organizaciji i realizaciji bužimskih vitezova, heroja, patriota i šehida koji su dali svoje živote za Bužim, za Krajinu i za cjelovitu Bosnu i Hercegovinu. Svakako najpoznatija akcija hrabrih Bužimljana bila je operacija kojoj je agresor dao tajni naziv „Breza ’94“ u kojoj je Radovan Karadžić na Bihaćki krug poslao najelitnije jedinice koje agresor u to vrijeme imao. Cilj je bio da se presječu linije i komunikacije lijeve obale Une prema unutrašnjosti teritorije, razbijanje jedinica 5. Korpusa i ovladavanje Bužimom. Za ovu operaciju koncetrisane su ogromne snage 1. i 2. krajiškog korpusa i velika artiljerijska podrška, a vojskom je lično komandovao haški optuženik Ratko Mladić. Pripadnici 505. su čvrsto stojali na prvoj liniji odbrani i odoljevali svim agresorskim napadima, a zatim 12.09.1994. godine razbili agresorske snage i otjerali ih van teritorija Bosne i Hercegovine.

U tim borbama Mladić je umalo izgubio život i za dlaku umakao Nanićevim vitezovima. Mladić je u toj akciji ranjen, a zarobljeno je i njegovo lično motorno vozilo i dokumenti. U spomen-sobi 505. bužimske brigade i danas se čuvaju ostaci Mladićeve uniforme, tablice od vozila i ostale pronađene stvari.

„Ofanziva je trajala oko sedmicu dana i svaki dan smo trpili gubitke u ljudstvu i tehnici… Da bi komadant nakon 7 dana odlučio da moramo napraviti kontru jer je ona bila ključna za naš opstanak. Imali su duple a negdje troduple linije koje su nasputali. Nas je bilo oko 350 a njih oko 9.500 hiljada. Krenuli smo i probili njihove duple linije i zauzeli vozni park Ratka Mladića. Oni su se jednostavno izgubili, nisu znali ni gdje su, ni šta su.“, priča Nisvet Porić, komandir jedinice „Gazije“

Borba čista ko suza

Iako je druga strana često radila zločine, to nimalo nije poljujalo hrabre bužimske vitezove u njihovoj odlučnosti da istraju u poštovanju ratnih pravila i konvencija. U brigadi su imali moralistu Huseina-ef. Kovačevića, koji je bio zadužen da borce podsjeća na stroge moralne kodekse borbe.

„Nećete sigurno nigdje nikada naći niti jednu pripremu boraca koja bi upućivala na nešto čega bi se mi danas trebali stidjeti ili nešto što bi kršilo međunarodne konvencije ratovanja.“, kaže Kovačević

Protkana čvrstom voljom i vjerom da pravedna borba na kraju donosi pobjedu i slobodu, bužimski vitezovi su u najpresudnijim momentima odbranili Bihaćki okrug upravo tu iznad svoga Bužima.

Za Akos.ba Fahrudin Vojić