Historijske zanimljivosti vezane za drevne Maje

Civilizacija Maja je civilizacija srednje Amerike, poznata po najrazvijenijem pisanom jeziku u predkolumbijskoj Americi, kao i po umjetnosti, arhitekturi, zatim usavršenoj matematici i astronomiji. Ova drevna civilizacija nastala je i jačala u periodu između 2000. godine prije nove ere i 250. godine poslije nove ere. Njihovi gradovi su doživjeli vrhunac od 250. do 900. godine poslije nove ere.

Iako Maje i danas žive na području Meksika, a mnogi od njih još uvek gaje stare običaje, ove činjenice se fokusiraju na civilizaciju koja je trajala do dolaska španskih osvajača.

1. Niko zapravo ne zna šta je prouzrokovalo propast ove drevne civilizacije

Iz još uvek nepoznatih razloga o kojima se raspravlja u naučnim krugovima, centri Maja u južnim krajevima su počeli da propadaju tokom 8. i 9. veka, a ubrzo nakon toga su i potpuno napušteni.

Teorije o propadanju ove, nekada velike, civilizacije podjeljene su u nekoliko podkategorija, kao što su prenaseljenost, strane invazije, seljačke bune, zatim nestanak ključnih trgovačkih puteva. Ekološke hipoteze uključuju ekološke katastrofe, epidemije i klimatske promjene.

Postoje dokazi da su Maje jednostavno iscrpjeli sav poljoprivredni i životinjski potencijal okoline. Neki naučnici su nedavno postavili teoriju da je moguće da je civilizacija Maja propala nakon 200 godina suše.

Blage suše koje su se dogodile između 800. i 950. godine bile su dovoljne da se brzo smanji dostupnost pitke vode. Naučnici ovo temelje na analizi minerala i stalagmita pronađenih u pećinama iz kojih su Maje crpjeli pitku vodu, a dalje analize su pokazale da se desila još jedna suša između 1020. i 1100. godine, koja je vjerovatno bila i fatalna za ovu drevnu civilizaciju.

2. Bili su odlični astronomi

Drevne Maje su bili odlični astronomi koji su biljležili i tumačili sve što se dešavalo na nebu. Obzirom da su vjerovali da se volja i djelovanje “bogova” može pročitati u zvijezdama, Mjesecu i planetama, posvetili su jako mnogo vremena proučavanju svemira.

Njihov kalendar se temeljio na njihovim astronomskim proučavanjima. Ovdje je jako bitno napomenuti da Maje nisu imale kalendar, već kalendare. Kalendar o kojem se pisalo u medijima, a koji je navodno najavio kraj svijeta, samo je obiljležavao kraj jednog od 4 ciklusa nastanka. Prema Majama, to je vreme velikih slavlja i to ne znači kraj svijeta nego početak novog “doba”.

Maje su vjerovali da je Zemlja središte svega, fiksna i nepokretna. Zvijezde, Mjesec, Sunce i planete su bili “bogovi”. Ovi “bogovi” su imali veliki uticaj na ljudske živote, pa su se njihovi pokreti pomno posmatrali.

Sunce je bilo vrlo važno kod drevnih Maja. “Bog” Sunca bio je Kinih Ahau. On je bio jedan od moćnijih “bogova” i jedan od “stvoritelja”. Mjesec je bio gotovo jednako važan kao i Sunce. Majanski astronomi su analizirali i predviđali mjesečeve pokrete sa velikom tačnošću. Kao što je sa Suncem i planetima, često se tvrdilo da Maje potiču od Mjeseca.

Maje su bili svjesni planeta u Solarnom sistemu, a daleko najvažnija planeta bila im je Venera, koju su vezali uz ratove. Bitke i ratovi su se planirali prema položaju Venere, a zarobljenici su se žrtvovali okrenuti prema njenom položaju na nebu. Maje su biljležili kretanje Venere i utvrdili da njena godina dana (u odnosu na Zemlju, a ne Sunce) iznosi 584 dana, što je nevjerovatno blizu brojke od 583,92 dana koje je utvrdila moderna nauka.

3. Gradili su sportske terene

Srednjeameričke civilizacije su se bavile sportom više od 3.000 godina. Ovi sportski događaju su često bili povezani sa ritualima, a same sportske igre su imale različit oblik na različitim mjestima u različita vremena.

Sportski događaj Maja zvao se “Pitz”, a igranje se zvalo “pitzil”. Igra se igrala loptom koja je bila otprilike veličine odbojkaške lopte, ali je bila od gume i mnogo teža. Uz ovaj sport bilo je usko vezano i odsjecanje glave, a čak postoje i špekulacije da su glave i lobanje bile korištene kao lopte.

Za svoje sportske događaje, Maje su gradile sportske terene. Pored sporta, oni su se koristili i za ostale elitne kulturne događaje, kao što su muzički nastupi, rituali i festivali. Ovi sportski tereni su mogli da se pronađu u svim, osim u najmanjim gradovima.

Inače, Maje su bili izvrsni umjetnici koji su mješali umetnost sa arhitekturom, pisanjem i generalno uljepšavanjem urbanih naselja.

4. Žrtvovali su ljude i životinje

Mnoge su drevne civilizacije praktikovale žrtvovanje, uglavnom kako bi zadovoljili ili ugodili svojim “bogovima”. U tom pogledu se Maje nisu razlikovale.

Žrtvovanje životinja i “puštanje krvi” se dešavalo često i na mnogim festivalima, dok je žrtvovanje ljudi bilo mnogo rijeđa pojava. Ljudi su se žrtvovali kada su željeli da otjeraju lošu sreću, u toku ratova, prilikom dolaska novih lidera na vlast i svečanim otvaranjima novih hramova. Za razliku od mnogih kultura iz tog doba, Maje nisu žrtvovale doborovoljce, već samo zatvorenike, koji su najčešće bili iz susjednih kraljevstava.

Danas, mnoge Maje praktikuju ove rituale svojih predaka. Elementi molitve, poklanjanja poklona bogovima, prinošenje žrtve (zamjenili su ljude pilićima), paljenje tamjana, ples i slavlje – sve se i dalje dešava u skladu sa drevnim obredima.

5. Bili su vrhunski ljekari

Zdravlje i medicina drevnih Maja bio je složen spoj uma, tijela, vjere, obreda i nauke. Znanju nisu imali pristup svi, već samo odabrani koji bi dobili vrhunsku edukaciju. Ovi “izabrani”, koji su se nazivali šamani, djelovali su kao medijum između fizičkog i duhovnog svijeta. Oni su liječili bolesne, predviđali budućnost i “kontrolisali” prirodne događaje.

Budući da je lijek bio tako blisko povezan sa religijom i magijom, bilo je neophodno da šaman Maja ima ogromno znanje i vještinu. Poznato je da su Maje ušivale rane pomoću ljudske kose, liječili slomljene kosti, a čak su imali i hirurge koji su mogli uspješno da operišu pacijenta. Pored toga, brinuli su se o dentalnom zdravlju i po potrebi pravili i zubne proteze.

Važno je napomenuti da su Maje vezale bolest tijela sa nadprirodnim bićima. Iz tog razloga je liječenje uvek uključivalo elemente rituala, čišćenja i konačno biljnog lijeka ili hirurškog zahvata.

nasevijesti.com