Genocid i etničko čišćenje uticali na politiku, izbore i sveukupni život Srebreničana

Izbori će biti ponovljeni na 26 redovnih biračkih mjesta i dva biračka mjesta za glasanje birača u odsustvu iz drugih osnovnih izbornih jedinica za osnovnu izbornu jedinicu Srebrenica – u Živinicama i Gradačcu.

Centralna izborna komisija (CIK) BiH poništila je rezultate lokalnih izbora održanih 15. novembra 2020. godine na redovnim biračkim mjestima u Srebrenici zbog izbornih manipulacija i naložila njihovo ponavljanje.

Donesena je odluka da članovi biračkih odbora na kojima su utvrđene manipulacije ne mogu sudjelovati u radu izborne administracije na ponovljenim izborima u Srebrenici.

No, predstavnici Inicijative “Moja adresa: Srebrenica” djelomično su bili zadovoljni takvom odlukom CIK-a BiH. Oni smatraju da je, osim problema sa izbornim manipulacijama na redovnim biračkim mjestima u Srebrenici, a koji se tiču prijava i glasanja osoba iz Srbije na lokalnim izborima u toj opštini, većem broju birača u dijaspori bilo onemogućeno da glasa putem pošte u predviđenom roku. Stoga su u Inicijativi “Moja adresa: Srebrenica” očekivali da se i rezultati koji se odnose na glasanje putem pošte – ponište.

Kako se to nije desilo, sve probosanske političke snage odlučile su da bojkotuju ponovljene lokalne izbore u Srebrenici.

Uprkos tome, stanovnici opštine Srebrenica će u nedjelju, 21. februara, osmi put izaći na lokalne izbore, s ciljem da u ponovnom pokušaju izaberu lokalnu vlast u Srebrenici.

Izbori će biti provedeni po kandidatskim listama za načelnika i Skupštinu opštine Srebrenica utvrđenim za lokalne izbore 15. novembra 2020. godine.

Analiza Anadolu Agency (AA) pokazuje da, iako je broj birača u Bosni i Hercegovini u stalnom povećanju, kada je u pitanju Srebrenica, taj broj se u tri posljednja izborna ciklusa smanjivao. Do blagog povećanja broja birača došlo je tek za prijavu na prošlogodišnje lokalne izbore jer se na njih prijavio nešto veći broj glasača iz dijaspore – 2.301.

Analiza pokazuje da su na lokalnim izborima 2008. godine pravo glasa na izborima u Srebrenici imalo 15.492 birača, potom na lokalnim izborima 2012. godine 14.090, a četiri godine kasnije – na lokalnim izborima 2016. godine – 13.803 birača.

Za posljednje lokalne izbore 2020. godine, za glasanje u Srebrenici prijavljeno je ukupno 14.599 birača.

No, svi oni neće glasati na ponovljenim izborima u Srebrenici s obzirom na to da su rezultati koji se odnose na glasove putem pošte, te odsustvo, osim po jednog biračkog mjesta u Živinicama i Gradačcu gdje su poništeni, ostali da važe prema onome što je utvrđeno na izborima 15. novembra 2020. godine.

Koliko su brojke kada je u pitanju Srebrenica promjenjive ne pokazuje samo broj birača, nego i broj osoba registrovanih na popisima stanovništva.

Na posljednjem popisu provedenom 2013. godine u opštini Srebrenica živjelo je 13.409 stanovnika, i to najviše Bošnjaka 7.248 ili 54,05 i Srba 6.028 ili 44,95 posto. Istovremeno, na popisu 1991. godine u Srebrenici je bilo ukupno 36.666 stanovnika, i to Bošnjaka (Muslimana) 27.542 ili 75,12 posto i Srba 8.315 ili 22,68 posto.

Srebrenica je mjesto u kojem je prema statističkim podacima u ratu u Bosni i Hercegovini ubijeno najmanje 8.372 osobe koje su stradale u etničkom čišćenju i genocidu koje su počinile snage Vojske Republike Srpske 1995. godine, a veliki broj osoba ubijen je i u ratnom periodu 1992-1995. godina.

Sve to je razlogom što je veliki broj preživjelih Srebreničana i sada, 26 godina od genocida, raseljen, kako unutar Bosne i Hercegovine tako i diljem Evrope i svijeta.

Genocid i etničko čišćenje su jedan od velikih razloga što se biće Srebrenice – njeno stanovništvo, nikada nije obnovilo, odnosno vratilo na svoja prijeratna ognjišta.

Sve to je uticalo i da se takvo stanje odrazi na politički život u Srebrenici, pa je tako prvi put nakon 20 godina od Daytona, na lokalnim izborima 2016. godine u Srebrenici za načelnika izabran srpski kandidat Mladen Grujičić iz SNSD-a.

On je načelničku poziciju osvojio i na lokalnim izborima u novembru 2020. godine, koje je poništio CIK.

Prvi poslijeratni načelnik Srebrenice bio je Abdurahman Malkić. U biografiji se navodi da je bio načelnik i 1997. u izbjeglištvu u Tuzli.

Od 2000. do 2002. godine načelnik opštine Srebrenica bio je Ševket Hafizović, a od 2002. do 2008. godine ponovno Abdurahman Malkić. Od Malkića, funkciju načelnika opštine Srebrenica preuzima Osman Suljić, koji je preminuo 2012. godine, kada za načelnika Srebrenice dolazi Ćamil Duraković, koji je mandat obavljao od 2012. do 2016. godine.

Tokom 1998. i ranijih godina, visoki predstavnik u BiH je donio nekoliko odluka u vezi sa općinom Srebrenica, vrativši je u prijeratne granice i ukinuvši općinu Skelani, osnovanu 1992. godine.

Jednako kako se mijenjao broj birača u Opštini Srebrenica, to je uticalo i na strukturu sastava Skupštine opštine Srebrenica. Nakon dvije decenije, na lokalnim izborima 2016. godine Bošnjaci su izgubili i natpolovičnu većinu u Skupštini opštine Srebrenica kada su u pitanju odbornici.

Tako je od 27 odbornika u SO Srebrenica u mandatu od 2004. do 2008. godine bilo 17 bošnjačkih odbornika. SDA je imala 13 odbornika, SNSD 4, SDS 3, po 2 PDP, Stranka za BiH i SDP, a jedan je bio iz DNS-a.

U mandatu od 2008. do 2012. godine, također od 27 odbornika, koliko je brojala Skupština opštine Srebrenica, 15 je bilo predstavnika bošnjačkog naroda, dakle dva manje nego ranije.

Savez SDA – Stranka za BiH je imao 11 odbornika, SNSD 7, Koalicija SDS-PDP-SP-SRS 3, po 2 SDP i Snaga Bosne i jedan iz DNS-a.

U mandatu od 2012. do 2016. godine, od 23 odbornika, među kojima je bio i jedan iz nacionalnih manjina, u Skupštini opštine Srebrenica je bilo 12 bošnjačkih predstavnika, odnosno 3 manje nego ranije.

Savez SDA-Stranka za BiH je imao 7, SNSD 6, SDS 3, SDP i SBB po 2, te DNS i Koalicija SNS i DP po jednog.

Do smanjenja broja odbornika na 21 došlo je u mandatu od 2016. do 2020. u Skupštini opštine Srebrenica, ali je istovremeno smanjen i broj bošnjačkih predstavnika za dodatna tri, odnosno na ukupno 9.

Savez SDA-SBB-Stranka za BiH imao je 7, SNSD 5, po 2 SDS, DNS i SDP, a po jednog SRS, PDP i Pokret za Preokret.

Tako se u posljednja četiri izborna ciklusa broj bošnjačkih predstavnika u Skupštini opštine Srebrenica konstantno smanjivao.

Osim za opštinu Srebrenica, u nedjelju, 21. februara, održat će se i ponovljeni izbori za gradonačelnika Grada Doboja i Skupštinu Grada Doboja, i to na 89 redovnih biračkih mjesta.