Počitelj – biser bošnjačke arhitekture

Kraj vode na istoku tj.  od strane blagajske  tvrđave, stoji na dosta  visokom i golemom brdu i na  goloj litici, malehan nizak grad,  ali vrlo tvrd. Jedna gvozdena  vrata otvaraju se prema jugu. Sa  strane rijeke su strmine i usjeline  i tu nema otkopa.”

Ovako Evlija  Čelebija u svom putopisu opisuje  Počitelj, gradić koji će vas i  danas vratiti vijekovima unazad  i izmamiti uzdahe divljenja.  Kameni Počitelj se smjestio u  samoj stijeni i doista se ne zna  šta je ljepše: grad na stijeni ili  Neretva u dolini.  Svoj autentični izgled, ovaj  biser bošnjačke arhitekture dobio  je u vrijeme osmanske vladavine.

Međutim, njegovi korijeni su mnogo starijeg datuma. Iako se grad prvi put spominje u pisanim dokumentima 1444. godine, pretpostavlja se da ga je dao izgraditi bosanski kralj Tvrtko 1383. godine. Ovaj srednjovjekovni gradić imao je mediteranski izgled, ali je nakon turskog osvajanja orijentalno preoblikovan. Mješavina ova dva graditeljska stila daje Počitelju posebnu dimenziju.

Najstariji dio grada nalazi se na istočnoj strani. Oko velike okrugle kule nastao je cijeli grad, koji je imao dvoje ulaznih vrata:jedna u blizini najstarijeg dijela  grada i druga na dnu, kraj same  rijeke.

Već 1471. Hamza-beg je  osvojio Počitelj. Srednjovjekovna  povijest Počitelja se ovdje  završava. Njegov procvat  započinje u periodu osmanske  vladavine u kojoj će Počitelj  izrasti u varoš. Gradom je u  početku upravljao dizdar, koji  se prvi put spominje 1475. (u dubrovačkom arhivu). Tada  se u gradu podižu medresa,  musafirhana, han, hamam i  brojni drugi objekti potrebni  za svakodnevni život. Poseban  pečat novom izgledu Počitelja  dat će izgradnja Kamene džamije  i sahat-kule. O samoj izgradnji  džamije postoji i legenda.

Naime,  njezin vakif hadži Ibrahimpaša, rođeni Počiteljanin koji je  napredovao u službi u Carigradu  i, na kraju, postao egipatski paša,  poslao je u svoje rodno mjesto  novac za izgradnju džamije. Taj  novac je misteriozno nestao pa  je paša morao ponovno poslati  drugi, ali ovoga puta skriven  u lubenici. Tako novac stiže i  džamija se podignu.

Ipak, najpoznatiji Počiteljanin  je Smail Gavran, koji je u 19.  stoljeću bio kapetan Počitelja. On  je obnovio staru i oronulu kulu  koja je po njemu dobila naziv  Gavran-kapetanova kula. Ispred  kule je bila musai rhana, s lijeve  strane tamnica, a u prizemlju kule barutno spremište.

Danas je Počitelj, pored izvanredne  orijentalne arhitekture, zanimljiv  i poznat kao domaćin likovnoj  koloniji sa najdužom tradicijom  u jugoistočnoj Evropi. Umjetnici  iz cijeloga svijeta dolaze ovamo  kako bi ostvarivali svoje maštovite  kreacije, a slikaju između ostalog i  sjajne crvene narove i smokve koje  u izobilju rastu po brdima oko  Počitelja.  Hadži-Alijina džamija, Sisman – Ibrahimpašina medresa i  Gavrankapetanovićeva kuća su  rekonstruisane i svi ovi objekti su  otvoreni za posjetioce.

Kada vidite ovo jedinstveno  naselje uvršteno na UNESCOvu listu pomislit ćete da su  se historija i legende zaledile  u vremenu. Ljepotu Počitelja  nisu uspjeli ubiti sivi povijesni  vijetrovi koji su kroz njega prošli.  Dah zlatne historije i dah ljepote,  zaustavile su se u hercegovačkom  kamenu i Neretvinoj studeni. Od  tog daha, vjerujte, ostat ćete bez daha!

Autor: Almir MEHONIĆ

(akos.ba/diwan-magazin.com)