Predstavljamo godišnjak Acta Illyrica: Promocija ilirskog naslijeđa BiH

Predgovor

Prvi broj Godišnjaka Udruženja BATHINVS, Acta Illyrica, nastao je sa ciljem promocije ilirskog naslijeđa i drevnih civilizacija. Riječ je o časopisu koji predstavlja produkt dugogodišnjeg rada članova Udruženja BATHINVS i stručnjaka za antičku historiju, arheologiju, rimsko pravo i klasičnu filologiju sa prostora Bosne i Hecegovine i regiona jugoistočne Evrope. Kako je riječ o prvom broju, Redakcija će u narednim crtama predstaviti dosadašnji rad spomenutog Udruženja.

Udruženje BATHINVS osnovano je 28. 2. 2014. godine u Sarajevu. Riječ je o Udruženju koje je osnovano od strane magistranata i doktoranata antičke historije, arheologije i rimskog prava. Poseban kuriozitet predstavlja ta činjenica, da su gotovo svi članovi Udruženja studenti završnih godina doktorskog studija čime se ne mogu pohvaliti mnoge naučne institucije u zemlji. Nadzorni odbor Udruženja čine profesori i asistenti sa Univerziteta u Sarajevu i Univerziteta u Zenici. Glavni motiv osnivača predstavljala je želja da se doprinese izučavanju ilirske prošlosti, rimske regionalne historije i arheologije, te drevnih i klasičnih civilizacija. Također, Udruženje ima za cilj promociju navedenog u široj javnosti. Prvi veliki projekat Udruženja bilo je obilježavanje 2000 godina od namjesništva Publija Kornelija Dolabele u rimskoj provinciji Dalmaciji. U skladu sa tim, Udruženje je 2014. godine organiziralo niz aktivnosti. Posebno treba istaći organizaciju dvodnevnog naučnog skupa pod nazivom Godine razvoja i integracije – 2000 godina od namjesništva Publija Kornelija Dolabele u provinciji Dalmaciji. Skup je realiziran u suradnji sa Odsjekom za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu, 14. i 15. novembra 2014. godine. Učešće u ovom skupu uzeli su istaknuti historičari, arheolozi, pravnici i filololozi sa područja bivše Jugoslavije. Ovaj naučni skup popraćen je i izložbom pod nazivom Infrastrukturna slika rimske provincije Dalmacije, koja je postavljena u prostorijama Historijskog muzeja u Sarajevu u periodu od 14. 11. do 23. 11. 2014. godine. U okviru izložbe održana je i radionica za djecu od 8 do 11 godina sa raznovrsnim sadržajem. Imajući u vidu kvalitet radova koji su izlagani na gore spomenutom naučnom skupu, Redakcija Godišnjaka Udruženja BATHINVS Acta Illyrica je donijela odluku da upravo ti radovi čine prvi broj ovog časopisa koji ima za cilj postati prepoznatljivo i važno štivo za sve stručnjake iz oblasti koje se bave izučavanjem najstarijih kultura i civilizacija čovječanstva. Naravno, u časopisu su objavljeni samo oni radovi koji su zadovoljili visoke kriterije redakcije i stručnih recenzenata. Shodno tome, članovi Udruženja BATHINVS potrudili su se da svoj pečat na izdavanju ovog časopisa ostave eminentni stručnjaci zaposleni na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, Filozofskom fakulteti u Tuzli, Pravnom fakultetu u Zenici, Fakultetu humanističkih nauka u Mostaru, te institucija iz susjednih država od kojih najprije treba spomenuti Hrvatsku akademiju znanosti i umjetnosti, Filozofski fakultet u Zagrebu i Pravni fakultet iz Novog Pazara.

Govoreći o projektima koji su obilježili rad Udruženja u 2015. godini svakako je potrebno istaknuti izložbu pod nazivom Razvojni put kršćanske religije i njegova sveprisutnost od najranijeg povijesnog perioda u Bosni i Hercegovini nastalu u suradnji sa Katoličkim bogoslovnim fakultetom u Sarajevu. Izložba je bila postavljena u prostorijama Filozofskog fakulteta u Sarajevu u periodu od 15. 6. do 25. 6. 2015. godine. U aprilu 2016. godine Udruženje BATHINVS pokreće projekat sa ciljem izučavanja kulturno-historijskog razvoja doline rijeke Bathinus

(Bosne) u periodu dezidijatske samostalnosti i rimske uprave. U sklopu projekta, Udruženje je 26. 4. 2016. godine organiziralo prvi ciklus javnih predavanja pod nazivom Dezidijatska politija i rimska civilizacija na izvoru rijeke Bathinus. Predavači su bili stručnjaci sa Filozofskog fakulteta u Sarajevu, Muzeja Sarajeva i Filozofskog fakulteta u Zagrebu. Predavanja su bila organizirana na arheološkom lokalitetu Aquae S(…) i Vrelu Bosne. To je bila jedna od rijetkih prilika kada su zainteresirani za antičku prošlost bili u mogućnosti da izvan učionica, amfiteatara i muzeja saznaju zanimljivosti o ilirskom narodu Dezidijatima i utjecaju rimske civilizacije na prostoru sadašnje bosanskohercegovačke prijestolnice. Projekat se bazira na višegodišnjoj platformi sa ciljem da ovaj vid predavanja postane tradicionalan.

U saradnji sa Vijećem kongresa bošnjačkih intelektualaca, Udruženje je 12. oktobra 2016. godine organiziralo skup pod nazivom Cilj i posljedice rimskog osvajanja područja današnje Bosne i Hercegovine. Skup je održan u prostorijama Vijeća kongresa bošnjačkih intelektualaca, a nosilac organizacije cjelokupnog projekta bio je uvaženi profesor dr. Enver Imamović, jedini profesor emeritus antičke historije i arheologije na univerzitetima u Bosni i Hercegovini. Učešće na ovom skupu bosanskohercegovačkih antičara uzeli su naučnici sa Univerziteta u Sarajevu, Univerziteta u Tuzli, Univerziteta Džemal Bjedić iz Mostara, Komisije za zaštitu spomenika Bosne i Hercegovine te Muzeja Sarajeva. Izloženo je jedanaest referata koji se mogu podijeliti u dvije skupine: 1) radovi koji obrađuju problematiku rimskog osvajanja bosanskohercegovačkog prostora i 2) radovi koji se bave refleksijom rimskog osvajanja na autohtono stanovništvo. Radovi izloženi na tom skupu bit će objavljeni u posebnoj publikaciji.

***

Godišnjak Udruženja BATHINVS Acta Illyrica je koncipiran tako da se radovi u najvećoj mjeri direktno ili indirektno odnose na prvo stoljeće nove ere sa akcentom na namjesništvo Publija Kornelija Dolabele. Budući da je riječ o osobi čiju upravu u rimskoj provinciji Illyricum Superius (Dalmaciji) je obilježio ekomonski procvat zasnovan na izgradnji putne mreže primjetno je da su autori dosta pažnje poklanjali upravo problematici izgradnje puteva. Važno mjesto na stranicama ovog broja Acta Illyrica zauzimaju i radovi koji se bave pitanjima urbanizacije, romanizacije, monetarne politike, religije i onomastike u unutrašnjosti rimske provincije Dalmacije. Ipak treba podvući da Publije Kornelije Dolabela nije bio jedini rimski namjesnik koji je ostavio značajan trag u historiji zapadnog Balkana, o čemu govore radovi stručnjaka iz oblasti rimskog prava koji su također uvršteni u sadržaj prvog broja Acta Illyrica.

U skladu sa metodološkim parametrima nauke, radovi su klasificirani u četiri kategorije: 1) izvorni naučni rad, 2) pregledni rad, 3) stručni rad i 4) izvještaj sa naučnog skupa / simpozija / konferencije. Radi kvaliteta časopisa, svi radovi su išli na anonimnu recenziju kod stručnjaka iz naučne oblasti iz koje je rad napisan.

Pristigli radovi koji nisu pozitivno ocijenjeni od strane recenzenata nisu objavljeni. Recenzentski odbor prvog broja časopisa su sačinjavali: prof. dr. Enver Imamović, emeritus (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu, Odsjek za historiju i Katedra za arheologiju), dr. sc. Branka Migotti, znanstvena savjetnica (Odsjek za arheologiju Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti; upraviteljica – Odsjek za arheologiju), prof. dr. Salmedin Mesihović (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu, Odsjek za historiju), prof. dr. Adnan Busuladžić (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu, Katedra za arheologiju), dr. sc. Alka Domić Kunić (Viša znanstvena suradnica Odsjeka za arheologiju Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti), doc. dr. Adnan Kaljanac (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu, Katedra za arheologiju), viša ass. dr. Amra Šačić, (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu, Odsjek za historiju), Edin Veletovac, MA (Predsjednik Udruženja BATHINVS, apsolvent doktorskog studija Univerziteta u Sarajevu).

Uz navedene naučnike i naučne radnike, doprinos kvaliteti časopisa kroz recenzentski rad su također dali i prof. dr. Bego Omerčević (Filozofski fakultet Univerziteta u Tuzli, Odsjek za historiju), prof. dr. Dževad Drino (Pravni fakultet Univerziteta u Zenici), prof. dr. Edin Mutapčić (Pravni fakultet Univerziteta u Tuzli), doc. dr. Marcel Burić (Filozofski fakultet Univerziteta u Zagrebu, Odsjek za arheologiju), prof. dr. Ivo Miro Jović (Sveučilište / Univerzitet “VITEZ” Travnik), doc. dr. Omer Hamzić (Pravni fakultet Univerziteta u Travniku (Kiseljak).

Redakcija časopisa i Udruženje BATHINVS se želi zahvaliti i svim recenzentima na izdvojenom vremenu, trudu i doprinosu kvaliteti časopisa. Posebna zahvalnost ide na adresu recenzentskog odbora. Svakako treba naglasiti da je veliki doprinos u tehničkoj realizaciji časopisa dala Ivana Božić, BA (potpredsjednik Udruženja BATHINVS) koja je i sekretar Redakcije. Pored spomenutih, treba istaknuti i pomoć koju su prilikom rada na časopisu dali i stručnjaci iz oblasti lingvistike. Lekturu (već prevedenih sažetaka od strane autora) i prijevod tekstova na engleski jezik radila je magistrica engleskog jezika i književnosti, Samra Čebirić. Svi tekstovi napisani na bosanskom, hrvatskom ili srpskom jeziku lektorirani su od strane Aide Hasović, (studentica Filozofskog fakulteta u Sarajevu na Odsjeku za bosanski, hrvatski i srpski jezik i književnosti naroda Bosne i Hercegovine). Svakako ne smijemo zaboraviti stručnu pomoć Elvire Poljak, bibliotekarke Odsjeka za historiju i Odsjeka za pedagogiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu. Zahvaljući njenom angažmanu svi radovi su dobili bibliotekarsku kvalifikaciju. Na kraju treba istaći da je autorica naslovnice prvog broja časopisa Acta Illyrica mlada arheologinja Romana Witschi, BA. Udruženje BATHINVS i Redakcija časopisa koristi se prilikom da se posebno zahvali prof. dr. Begi Omerčeviću sa Odsjeka za historiju Filozofskog fakulteta u Tuzli na doprinosu i podršci bez koje ovaj broj časopisa ne bi ugledao svjetlo dana. Isto tako zahvalu upućujemo i firmi “BABILON” d.o.o. Tuzla, bez čije financijske pomoći ovaj projekat ne bi bilo moguće realizirati.

Sadržaj

Predgovor … 6

Salmedin Mesihović – Familija Publija Kornelija Dolabele…10

Ivana Božić – Lik i djelo Publija Kornelija Dolabele referirajući se na

Annales Kornelija Tacita.. 23

Dženan Brigić – Utjecaj podizanja trajnih naselja i uzgoja žitarica na razvoj

putnih komunikacija…32

Jesenko Hadžihasanović / Edo Mešić – Rekognosciranje antičkih lokaliteta

na području Kiseljaka…43

Mersiha Imamović / Bego Omerčević – Urbanizacija

bosanskohercegovačkih prostora u vrijeme rimske uprave… 56

Amra Šačić – The process of Romanisation in the inland of the Roman

province of Dalmatia in the 1st century…78

Maja Pandža – Cirkuliranje novca u prvom stoljeću u unutrašnjosti

rimske provincije Dalmacije (na uzorku publiciranih primjeraka)…90

Sanda Hasagić – Orijentalni kultovi na tlu provincije Dalmacije u

I stoljeću…102

Samir Aličić – SC Pegasianum…113

Dževad Drino / Benjamina Londrc – Činovnička karijera klasičnih

rimskih pravnika u provinciji Dalmaciji…125

Dijana Beljan – Illyrski antroponimi na latinskim natpisima Dalmacije…131

Edin Veletovac – Oktavijanovo osvajanje Zapadnog Ilirika u djelima

kasnoantičkih autora…148

Branka Migotti – Je li rimska Certisija bila caput viarum?…168

Drago Župarić – Prve kršćanske zajednice: Jeruzalem, Antiohija, Rim…181

Džejlan Ganijun – Okrugli sto Godine razvoja i integracije –

2000 godina od namjesništva Publija Kornelija Dolabele…194

Udruženje za proučavanje i promoviranje ilirskog naslijeđa i drevnih i

klasičnih civilizacija BATHINVS (predstavljanje izdavača)…202

Autori objavljenih radova…..207

ISSN 2490-3930- COBISS.BH-ID 23884806

Redakcija Udruženje BATHINVS

bhdocumentary.net