Sarajevske mahale i kaldrma: Simbol onog, ukras ovog vremena
“Bijaše srijeda, 15. decembar 2010. godine, u ranim popodnevnim časovima uz poprilično nisku temperaturu u blagom, maglom okupanom Sarajevu kad sam se zaputio kroz mahale oko i iznad Baščaršije.
Iako su na lokalitetu današnjeg Sarajeva postojale raznorazne manje naseobine još od vajkada, prvo ozbiljnije naseljavanje dešava se 1450-ih pod Osmanlijama.
To prvobitno naseljavanje dešava se upravo ovdje u brdima na istočnom obodu ravnice oko rijeke Miljacke, ravnice koja ce u dogledno vrijeme dobiti ime Sarajevsko Polje.
Elem, počinjemo na Bistriku, nedaleko od Pivare i žičare tj. iznad trga pored Principovog mosta (ili ti Latinske ćuprije) na kom se okreće trola (za vrijeme SFRJ se zvao Trg 6. aprila, a danas Trg Austrije).”
Ovako počinje priča jednog nadahnutog, istraživača i ljubitelja onog starog, autentičnog i ljubaznog, a upravo takvo nešto opisuje Sarajevo. Sajevske mahale i kaldrma koja ih krasi, autentični su za ovo podneblje, te tako nadaleko poznati.
U Zlatnom dolu građeni su prvi objekti, a onda su se uz brda počei pružati sokaci, gdje su i nastale prve sarajevske mahale. Mahala je riječ koja znači gradski kvart ili zaseok, i u upotrebi je po čitavom Balkanu, Turskoj, Bliskom Istoku i južnim državama nekadašnjeg Sovjetskog Saveza, navodi se na Wikipedia.org.
Mahale su nastale nakon osmanskog osvajanja Balkana, i transformacije gradova i sela u skladu s osmanskim zakonima i običajima, od 17. do kraja 19. vijeka.
Mahale su često imale vlastite male centre, obično je to bio vjerski objekat; – džamija u muslimanskim mahalama, crkva po kršćanskim ili sinagoga po židovskim mahalama. Mahale su bile prije svega vjerski strogo odvojene (muslimani, kršćani, Židovi), ali i etnički tako su po većim turskim gradovima Istanbul, Solun, Bursa, Skopje, Sarajevo, Bitola postojale turske, grčke, slavenske, židovske, vlaške, armenske, ciganske mahale.
Da bi mahale imale čar kakvu zaslužuju, kaldrma je ta koja ih krasi. S vremenom je kaldrmu potisnula kocka, a kasnije i asfalt, te su samo rijetki sokaci ostali ukrašeni kaldrmom.
