Poučna priča: Standfordski zatvorski eksperiment
Poznati američki psiholog Philip George Zimbardo, prilikom izvođenja jednog od svojih eksperimenata na univerzitetu Standford, nesluteći, postao je tvorcem jednog od najvećih otkrića u modernoj društvenoj psihologiji. Ovaj eksperiment je u psihologiji poznat kao „Standfordski zatvorski eksperiment“.
On je tom prilikom podijelio svoje studente na dvije grupe. Jedni su glumili zatvorenike, dok su drugi trebali biti čuvari, odnosno osoblje zatvora koje pazi na zatvorenike i čuva red u zatvoru. Eksperiment je izveden u podrumu univerziteta Standford, koji je predstavljao zatvor.
Eksperiment je izveden sa toliko truda i napora, da su studenti-zatvorenici na rukama imali lisice, dok su studenti-stražari bili obučeni u odijela policijskih službenika.
Pravilo čitave igre je glasilo: „Nema pravila u poduzimanju svih potrebnih mjera, od strane čuvara, u održavanju zatvorskoga reda, bez odgovornosti bilo koje vrste!“
Rezultat je bio katastrofalan. Uzrokovao je ogromne rasprave, na polju etičkih zakonitosti, među svim psiholozima tadašnjeg vremena, a i nakon toga.
Profesor Filip je primjetio nevjerovatnu transformaciju i veliku promjenu koja se dogodila kod „čuvara zatvora“, koji su se, zahvaljujući pravilu da nisu odgovorni šta god da čine, ponašali nemilosrdno prema svojim prijateljima.
Bio je iznenađen kada je na monitoru posmatrao kako su čuvari nasilno i grubo mučili svoje kolege, bez obzira što su znali da su primjer u svome društvu, čim su primljeni na prestižni univerzitet Standford.
Odmah nakon što je pregledao snimak mučenja i nasilja, profesor Zimbardo prekinuo je eksperiment.
Zaključio je jednu stvar. Ono što je postalo prisutno u skoro svim izvorima naučno-društvene psihologije…
A to je da, apsolutna vlast izaziva ono što je najgore od ljudske psihe.
Prijevod i obrada Akos.bA
