01.12.1992. – Formiran Treći korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine
Treći korpus Armije je jedan od sedam korpusa koji je za vrijeme rata u Bosni i Hercegovini djelovao u sastavu Armije BiH. Osnovan je 1. decembra 1992. godine, na osnovu odluke od 18. augusta kojom je tadašnji komandant Štaba Vrhovne komande Sefer Halilović naredio osnivanje vojnih korpusa. Sjedište korpusa je bilo u Zenici.
Historija
Prije zvaničnog otpočinjanja rata u Bosni i Hercegovini, uglavnom u tajnosti i samoincijativno, dolazilo je do formiranja jedinica različitih veličina koje su za cilj imale odbranu Bosne i Hercegovine u slučaju nadolazećeg rata.
Nakon što su se zle slutnje i obistinile ovom poslu se prišlo brže i organizovanije tako da se već u aprilu i maju 1992. godine formiraju jedinice veličine bataljona i brigade koje će u narednom periodu biti okosnica budućeg korpusa Armije RBiH.
Samo u Zenici je u maju iste godine djelovalo nekoliko samostalnih bataljona koji su 18. maja ukrupljeni u Prvu zeničku brigadu. Slična situacija je bila i na drugim slobodnim teritorijama a te formirane jedinice su uglavnom djelovale samostalno. Upravo iz tog razloga i potrebe za organizovanijim otporom, Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine je 18. augusta donijelo odluku o podjeli zona odgovornosti budućih pet vojnih korpusa koji bi bili potčinjenih već formiranom Štabu Vrhovne komande ARBiH. Ova odluka je bila povod za osnivanje korpusa a predviđala je da se cjelokupna teritorija BiH podijeli na pet zona na kojoj bi trebali djelovati korpusi Armije RBiH.
Na osnovu te odluke zamišljeno je da zona koju bi pokrivao 3. korpus obuhvata i Banja Luku gdje je trebalo biti i sjedište komande korpusa, no zbog toga što je Banja Luka već bila okupirana za privremeno sjediše odabrana je Zenica. 29. septembra iste godina u skladu s već pomenutom odlukom Predsjedništva od 18. augusta, Štab Vrhovne komande je naredio da se svi Okružni štabovi Teritorijalne odbrane Bosne i Hercegovine (OkŠO) prepotčine korpusu.
Dana 9. novembra načelnik Štaba Vrhovne komande, Sefer Halilović, je naredio osnivanje određenih jedinica u sklopu 3. korpusa a sa ciljem zaustavljanja sukoba koji su bjesnili u nekim općinama zone odgovornosti korpusa kao i omogućavanja spajanja različitih štabova s jedinicama TO. Zbog izvršavanja ovog zadatka iz Sarajeva je u Srednju Bosnu stigao Enver Hadžihasanović kao prvozaduženi za izvršavanje naredbe načelnika Štaba Vrhovne komande Sefera Halilovića. Kao rezultat tih radnji, 1. decembra 1992. godine osnovan je 3. korpus Armije RBiH o čemu je istog dana Enver Hadžihasanović obavijestio Sefera Halilovića o izvršenju zadate naredbe. Prvi njegov komandant postao je upravo Enver Hadžihasanović.
Organizacija i zona odgovornosti
Na osnovu odluke od 18. augusta 1992. godine o podjeli zona odgovornosti, 3. korpusu je pripala zona odgovornosti koja je obuhvatala srednju Bosnu i dio Bosanske krajine, uključujući općine: Banja Luka, Bosanska Dubica, Bosanska Gradiška, Čelinac, Prnjavor, Srbac. Zbog borbi, zona odgovornosti je naknadno promijenjena i u nju je uključena općina Vareš. Ova zona odgovornosti se mijenjala tokom postojanja korpusa s obzirom da je do zvaničnog formiranja 3. korpusa veći dio ove zone odgovornosti okupiran. Daljim organizacionim jačanjem Armije RBiH pod ovu zonu odgovornosti su potpale i općine Maglaj i Tešanj.
Štab 3. korpusa
Štab 3. korpusa, koji je trebao da se nalazi u Banja Luci, ali je zbog okupacije tog grada formiran u Zenici, se sastojao od nekoliko organa. Njegova struktura je u potpunosti ocrtavala strukturu Štaba Vrhovne komande Armije RBiH. Sastojao se od slijedećih jedinica:
– Centar za operativno komandovanje. Ovaj centar je bio zadužen za prikupljanje svih informacije koje su se ticale zone odgovornosti koju je pokrivao ovaj korpusa. Informacije su prikupljane iz svih mogućih izvora kao što su civilne strukture, potčinjene jedinice, nadređene komande i MUP-a. Informacije su selektovane a one za koje se smatralo da us važne, prenošene su Komandi korpusa. To je bilo jedino mjesto gdje su se slijevale sve prikupljene informacije a centar je zbog svoje važnosti za komandu korpusa radio neprekidno 24 sata na dan. Komanda 3. korpusa je izvještaj koji je dobijala iz ovog centar također svakodnevno slala na znanje Štabu Vrhovne komande Armije RBiH.
– Centar za vezu. Ovaj centar je imao zadatak planiranja i organiziranja svih veza u sklopu Komande. U strukturi ovog centra postojala je i niža organizaciona jedinica tj. organ za kriptozaštitu koji je bio zadužen za kriptovanje informacija koje su se slale posredstvom ovog centra.
– Služba vojne bezbjednosti. Ova služba je obuhvatala poslove kontrašpijunaže, fizičke zaštite štabova i drugih vitalnih objekata važnih za korpus i odbranu. U njenom sastavu se nalazila i vojna policija.
Ovaj centar u štabu 3. korpusa je bio donekle specifičan jer je bio odgovoran dvostrukom komandnom lancu i to: komandnom lancu vojne komande koja se nalazila pok rukovodstvom načelnika Štaba Vrhovne komande, i komandnom lancu vojne bezbjednosti na čijem čelu se nalazio ministar odbrane. Pomoćnici komandanta za bezbjednost u 3. korpusu su bili dužni da svoje jedinice kao i načelnike bezbjednosti u 3. korpusu informišu kako o stanju u svojoj zoni odgovornosti tako i o bezbjednosnoj situaciji.
Komandanti
Enver Hadžihasanović – prvi komandant (novembar 1992. – 1. novembar 1993.)
Mehmed Alagić – drugi komandant (1. novembar 1993. – 26. februar 1994.)
Sakib Mahmuljin – treći komandant (26. februar 1994. –
Kadir Jusić – četvrti komadant
U februaru 1993. godine tadašnji komandant 3. korpusa, Enver Hadžihasanović, je izdao naređenje za osnivanje operativnih grupa, čiji je zadatak bio povezivanje komandnog lanca između jedinica na terenu i Komande korpusa. Na osnovu te naredbe, 8. marta iste godine osnovane su 4 operativne grupe:
– Operativna grupa Bosanska krajina sa sjedištem u Travniku, u čiju su nadležnost između ostalih ušle i 7. i 17. brigada. U junu 1993. godine operativnoj grupi su potčinjene i 306. i 325. brigada. Od njenog osnivanja OG je komandovao Mehmed Alagić sve do novembra 1993. godine, kada je imenovan za komandanta 3. korpusa umjesto Envera Hadžihasanovića.
– Operativna grupa Lašva sa sjedištem u Kaknju,
– Operativna grupa Bosna sa sjedištem u Žepču ili Zavidovićima,
– Operativna grupa Zapad sa sjedištem u Bugojnu, komadant Selmo Cikotić
– Operativna grupa Visoko sa sjedištem u Visokom a koja je prvobitno pripadala 1. korpusu Armije BiH, aprila 1993. godine preimenovana u operativnu grupu Istok i jedno se vrijeme nalazila u sastavu 3. korpusa. Ova operativna grupa je kasnije pripojena 6. korpusu Armije RBiH.
Uspjesi
Oslobađanje rejona Gostovići – privremeno okupirane teritorije u općini Zavidovići i najveće oslobođene teritorije u 1992. godini, 4. decembra 1992. godine. Oslobađanje Vareša 4. novembra 1993. godine zajedno sa snagama 2. i 6. korpusa Armije RBiH
Izvori: historija.ba
