30 godina od prvog priznanja nezavisnosti RBiH

Godina 1992. bila je jedna od onih historijskih godina u hiljadugodišnjoj historiji naše domovine jer je te godine Bosna i Hercegovina stekla nezavisnost nakon 529 godina.

Svima su poznate historijske činjenice o raspisivanju i realizaciji referenduma o nezavisnosti Bosne i Hercegovine 29. februara i 1. marta 1992. godine. Međutim, manje su poznate činjenice koje su prethodile referendumu a imaju izuzetnu političku, diplomatsku i historijsku vrijednost.

Priznanje nezavisnosti prije referenduma

Među najznačajnijim datumima u diplomatiji Bosne i Hercegovine uoči referenduma su dva međunarodna priznanja koja imaju izuzetnu simboličku vrijednost.

Naime, Republika Bugarska je prva priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine kao jasnu poruku susjednoj Srbiji da ne vraća regiju u bolna stradanja Balkanskih ratova. Nažalost, taj potez Bugarske nije spriječio krvave ratove na kraju 20. stoljeća.

Primjer Bugarske je slijedila Republika Turska koja je priznala našu nezavisnost 6. februara. Kod Bugarskog priznanja postoji dilema oko datuma jer se u javnosti navodi 31 i 15 januar. S obzirom da je drugi datum naveden prilikom priprema za izgradnju spomenika zahvalnosti Bugarskoj u Općini Novi Grad Sarajevo smatram da je taj datum vjerodostojniji.

Prva priznanja neke države inače uslijede nakon referenduma, ili odluke parlamenta ili nekog drugog tijela. Dešavalo se kroz historiju da pojedine države u znak podrške narodima koji se bore za slobodu priznaju njihovu nezavisnost prije službenog akta same države koja biva priznata. To su historijski presedani, a takav presedan povezuje Bosnu i Hercegovinu i Bugarsku i Tursku.

Nakon održavanja referenduma, uslijedilo je priznanje od Španije 12. marta, Libije 17. i Irana 31. marta. Ipak, masovnija priznanja uslijedila su nakon što je 6. aprila 1992. godine Bosnu i Hercegovinu priznala Njemačka 6. aprila. Dan kasnije, priznala nas je Kanada, a 8. aprila Sjedinjene Američke Države.

Dana 22. maja 1992. godine tada Republika Bosna i Hercegovina postala je članicom Ujedinjenih naroda, a ispred sjedišta u New Yorku podignuta je bosanskohercegovačka zastava s ljiljanima.

Veze između Bosne i Hercegovine i Bugarske historijski su utemeljene na zajedničkoj slavenskoj osnovi te na povezanosti kroz zajednički život u okviru Osmanske države.

U sarajevskom naselju Saraj-Polje 17. juna 2016. godine održana je svečanost povodom završetka izgradnje spomenika prijateljstva Bosne i Hercegovine i Republike Bugarske.

Slični izazovi 

Ekonomski odnosi između Bugarske i Bosne i Hercegovine na relativno su dobrom nivou, iako je nedovoljno razvijena saobraćajna infrastruktura Balkana najveća prepreka za poboljšanje.

Vanjskotrgovinska razmjena Bosne i Hercegovine s Bugarskom tokom posljednjih pet godina bilježi rast od oko 47 posto. Tokom 2017. godine razmjena je iznosila 220 miliona KM, a u 2013. godini ona je bila 150 miliona KM.

Bugarska je od pada komunističkog režima izgubila oko dva miliona stanovnika, od čega je najbrojnije mlado obrazovano stanovništvo. To je posljedica kolapsa ekonomije koji je započeo početkom 80-tih godina.

U bosanskohercegovačkoj javnosti često možemo čuti analize ili upoređivanja između naše ekonomije i država zapadne i sjeverne Evrope, što je pogrešna metodologija. Bosna i Hercegovina treba se porediti s državama s kojima dijeli komunističku prošlost, kapitalističku tranziciju, demografsku krizu, a Bugarska je jedna od takvih. Također, razmjena iskustava u evroatlantskim integracijama jedno je od bitnih polja saradnje.

Bugarska muslimanska manjina je heterogena, a njen autohtoni dio jesu Pomaci, koji su uz Bošnjake slavenski muslimanski narodi. Islamska zajednica u BiH i Muftijstvo Bugarske uspostavili su saradnju kroz ustupanje naših udžbenika za osnovne škole i medrese u Bugarskoj.

Vrijedi istaknuti najveću pozitivnu transformaciju Bugarske. Ova je države za 30 godina prošla put od društva koje je protjerivalo muslimane do ulaska u top pet evropskih destinacija halal‑turizma.

Za Akos.ba piše: Voloder Sanadin