Zaboravljeni otpor Bosne: Sarajevskim vlastima Princip važniji od Hadži Loje!
Sarajevo i Bosna i Hercegovina su prije 136. godina pružili nezapamćen otpor Austro-ugarskoj monarhiji koja je, prema dogovoru na Berlinskom kongresu, u ljeto 1878. godine započela okupaciju Bosne i Hercegovine.
19. augustva, navršit će se 136. godišnjica od kada je Sarajevo, grčevito se braneći, palo pod okupaciju Austro-ugarske monarhije. No, u godini u kojoj je glavni grad BiH obilježavao 100. godina Sarajevskog atentata, ovaj je događaj od strane gradskih vlasti u potpunosti zaboravljen, iako je historijski i politički za BiH ima veliki značaj.
Iako je otpor koji je BiH, a posebno Sarajevo, tog ljeta 1878. pružila okupatoru i bez podrške osmanske države i Istanbula, šokirao Evropu i natjerao veliku monarhiju da pokrene skoro stotinu hiljada vojnika iz više pravaca, o tome se u bh. javnosti malo zna i govori.
Prema historijskim izvorima, Sarajevo je zvanično palo 19. augusta 1878. godine, a nakon žestokih borbi i unutar sarajevskih mahala na Kovačima i kod Alipašine džamije.
- Pucali su iz svake kuce, sa svakog prozora, sa svakih vrata… čak su i žene sudjelovale u pružanju otpora – navodi se u austrijskim opisima okupacije Sarajeva.
Nakon što su velike svjetske sile u Berlinu dogovorile da se turska carevina povuče iz BiH, a našu državu prepusti upravi Beča i Budimpešte, stanovištvo u BiH i Sarajevu se pobunilo protiv takve političke trgovine.
Otpor su u Sarajevu predvodili uglednici poput Muhameda ef. Hadžijamakovića i Abdulaha ef. Kaukčije. Unutar BiH, u velikom broju gradova je za kratko vrijeme mobilizirano desetine hiljada branitelja koji su zaustavljali austro-ugarsku vojsku.
Bitke su vođene i kod Maglaja, Jajca, Viteza i na Vranduku. Jedan od najpoznatijih vođa narodnog otpora okupaciji bio je i Salih ef. Vilajetović, zvani Hadži Lojo. Uz pljevaljskog muftiju Mehmeda ef. Šemsekadića, Hadži Lojo je pružao najsnažniji otpor do posljednjih dana okupacije. Prema svim relevantnim historijskim izvorima uz Hadži Lojine snage su se borili i Bosanski Srbi i Hrvati.
Legendarni narodni heroj, hafiz i imam džamije u Sarajevu, Hadži Lojo, na koncu je bio zarobljen i predat Osmanlijama. Bilo mu je zabranjeno da se vrati u Sarajevo i BiH. Umro je u Meki, Svetom gradu gdje je i ukopan.
Prema austrijskim izvorima, više od 5.000 vojnika je tokom višemjesečnih borbi u BiH izbačeno izvan stroja od kojih je hiljadu smrtno stradalo, a 4.000 teško ranjeno. Iznenađujući otpor Bosne i Hercegovine dogovorenoj okupaciji, izazvao je, prema izvorima iz Beča žestoke političke sukobe u samoj Monarhiji.
nap.ba
