Nadina sadaka: Priča o spašavanju Jevreja Gračanice

Za porodicu Kolman 1942. godina predstavlja početak života njihove kćerke Nade, ali i niza nesretnih dešavanja koja su obilježili ovaj period.

Oko 12.000 Jevreja, što je činilo 85 posto njihove ukupne populacije u Bosni i Hercegovini je tokom Drugom svjetskog rata ubijeno od nacista i njihovih pomagača. Već naredne godine Nijemci su streljali Nadinog oca, uglednog apotekara Viktora Kolmana, a njena majka Helena umrla je u logoru.

„Propast Kraljevine Jugoslavije, njemačku okupaciju i uspostavu satelitske Nezavisne države Hrvatske (NDH) Jevreji u Gračanici su sa zebnjom dočekali. Odmah na početku ustaški režim je po uzoru na Treći Reich proklamirao tzv. ‘rasne zakone’, kojima su Jevreji i Romi faktički stavljeni van zakona. Progoni Jevreja su otpočeli sa diskriminacijom, konfiskacijom imovine i slanjem na prisilni rad, nakon čega su uslijedila i hapšenja, a potom i deportacije u logore iz kojih se malo ko živ vratio. Sve to je pogodilo i Gračanicu“, kaže historičar Edin Šaković.

Ipak, takve mjere režima nisu nailazile na odobravanje građana ovoga grada, koji su do rata živjeli u skladnim i tolerantnim odnosima, bez obzira na vjeru, etničku pripadnost ili svjetonazor. Kako je i u nekim arhivskim izvorima zabilježeno, Gračanlije su na različite načine pomagali Jevrejima, skrivajući njihovu robu u vlastitim dućanima, skrivanja Jevreja u vrijeme racija i slično.

Više na portalu Al Jazeere.