Esposito: Muslimansko bratstvo predstavlja alternativu ekstremizmu

Već više od 30 godina, Muslimansko bratstvo (MB) i povezani pokreti i stranke su bili pokretačka sila za demokratizaciju i stabilnost na Bliskom istoku. MB i povezane stranke su promovisali i sporne izbore u islamskim zemljama kao su Maroko i Indonezija.
Zvanična politika Sjedinjenih Država je da ohrabri demokratizaciju i reforme. Iz razloga realpolitike i nacionalnih interesa, Sjedinjene Američke Države održavaju prijateljske odnose sa nekoliko autokratskih režima.

Nema pouzdanog dokaza da se MB bavi nasiljem. Kontroverzni pregled MB od strane britanske vlade, te donekle sličan zahtjev republikanskog dijela u SAD-u, nije mogao doći do dokaza za saučesništvo u nasilju.

Muslimansko bratstvo je dugo bilo snažan protivnik opresivnih diktatura i radikalnih muslimanskih ekstremista. To je dovelo do historijskih opozicija režimu oca Bašara al-Asada u Siriji i bili su jedina organizovana opozicija Gadafiju u Libiji. Danas, grupe povezane sa Bratstvom pružaju podršku za kampanju protiv Houthia u trenutnom sukobu u Jemenu, kao i protiv al-Qaide i IS/ISIS-a u toj zemlji. Zakoni koji tvrde da se Muslimansko bratstvo treba identifikovati kao teroristička organizacija bi porekli pristup kreatora američke politike važnom resursu u ratu protiv IS/ISIS-a.

Postavljanje Muslimanskog bratstva u istu opštu kategoriju u koju spada i tzv. Islamska država (IS/ISIS) će biti pobjeda za ekstremiste jer bi oduzeli Sjedinjenim Američkim Državama važan resurs u borbi protiv IS/ISIS-a. Poraz tzv. Islamske države predstavlja visok prioritet za Sjedinjene Države. Uspjeh u ovom nastojanju mora biti višedimenzionalan. Direktna vojna akcija je važna u postojećim sukobima u Siriji i Iraku, ali pravi poraz IS/ISIS-a zahtijeva sposobnost da se zaustavi regrutovanje ljudi za njihove ciljeve iz cijelog svijeta.

Ovaj širi napor, pored vojnih napora, zahtijeva snažne i vjerodostojne muslimanske glasove koji predstavljaju cijeli spektar globalne muslimanske zajednice. Akcije koje se efikasno suprostavljaju naporima IS/ISIS-a će biti bolje od starih političkih ustanova. Najefikasnije pobijanje IS/ISIS-ove propagande dolazi od aktivističkih grupa sa vjerskim kredibilitetom, poput Muslimanskog bratstva, koje se već dugo protivi ekstremističkoj borbenosti, a i sami su meta ekstremističkih napada.

U periodu od dvadeset i dva mjeseca od 2013, godine, u Egiptu je bilo više od 700 napada, u odnosu na 90 napada u prethodnom dvadeset dva mjeseca. Human Rights Watch je objavio brojku od 41.000 političkih zatvorenika (uglavnom članova Muslimanskog bratstva), od kojih su mnogi mučeni. Prema Amnesty International, Egipat je izdao 509 smrtnih kazni u 2014. godini, što je drugi najveći broj u svijetu.

Broj mladih ljudi koji su radikalizovani ovim događajima je teško mjeriti. U mjeri u kojoj su nepouzdani dokazi, medijski izvještaji i trendovi na društvenim medijima predstavljaju odraz ove tendencije, te je tačno reći da je Egipat postao plodno tlo za radikalni islamizam. Marc Lynch tvrdi da, bez obzira na društveni konzervativizam Muslimanskog Bratstva, oni obavljaju važnu ulogu “firewall-a protiv ekstremizma.”

Politički aktivan egipćanin sa vjerskim identitetom bi mogao pronaći izraz u javnoj sferi pristupanjem u Muslimansko bratstvo i učestvovanjem u izbornoj politici. S obzirom na državni udar i pokušaj da se iskorijeni Muslimansko bratstvo, ova opcija više ne postoji. Za mlade u Egiptu preostaju samo dva izbora: 1) da se brane šutnjom i prihvate trenutni neofašistički poredak, ili 2) da razmišljaju o pridruživanju utopijskom revolucionarnom političkom projektu kao što je ISIS. Nema treće alternative. Priče iz zloglasnih zatvorskih sistema u Egiptu potvrđuju ovu tvrdnju.

Mohammad Soltan, amerikanac iz Egipta je imao dvadeset i pet godina kada je uhapšen u ljeto 2013. godine, te je dvadeset i jedan mjesec proveo u zatvoru; Šesnaest mjeseci u zatvoru Soltan je štrajkovao glađu. Izgubio je 60 kilograma, rizikujući otkazivanje organa. Kada je izašao iz zatvora nije mogao hodati. U posebnom članku koji je objavio New York Times, govorio je o mučenju i brutalnostima u zatvoru, ali i otkrio detalje unutrašnje političke debate među zatvorenicima: Nekoliko njegovih cimera je bilo pristalice ISIS-a.
Tunis predstavlja prosperitetno tlo za demokratizaciju i stabilnost na Bliskom istoku i pruža alternativu modelu koji trenutno postoji u Egiptu, Siriji i Libiji. Ennahda, pokret koji je izvorno inspirisan MB-om, je trenutno najveća politička stranka u tuniskom parlamentu. Proglašenje MB-a terorističkom organizacijom može imati problematične posljedice ograničavanja američke interakcije sa nedvojbeno najvažnijim izgledom za demokratiju na Bliskom istoku.

Rached Ghannouchi, lider Ennahda je primijetio da je “jedini način da se zaista pobjedi ISIS ustvari ponuditi bolji proizvod milijunima mladih muslimana u svijetu, a to se zove muslimanska demokratija.” On je istakao da „većina mladih ljudi ne voli ISIS, ali neće prihvatiti život pod nogom tiranina.” Ovaj bolji proizvod “mora biti politički sistem koji je demokratski, koji poštuje ljudska prava i daje islamskim vrijednostima politički prostor.“

Nije slučajno da se ISIS pojavio i privukao sljedbenike nakon kraja Arapskog proljeća, naglašavajući odnos između demokratizacije i nasilja. John F. Kennedy je 1962. izrekao najjednostavniju formulaciju ovog uvida u modernoj politici: “Oni koji čine nemogućim mirne revolucije, čine da nasilne revolucije postanu neizbježne.”

Piše: JOHN L. ESPOSITO

University Professor & Professor of Islamic Studies
Georgetown University School of Foreign Service
Washington, DC

Za Akos.ba preveo Jasmin Mujakić